Bálint Ferenc: A Békés megyei munkás eszperantó mozgalom válogatott dokumentumai 1925–1934. Elektitaj dokumentoj de laborista esperantista movado en departamento Békés 1925–1934 - Forráskiadványok a Békés Megyei Levéltárból 3. (Gyula, 1969)

V. RÉSZLETEK A RENDŐRSÉG BUDAPESTI POLITIKAI NYOMOZÓ FŐCSOPORTJÁNAK AZ ESZPERANTÓ MOZGALOMRÓL TETT JELENTÉSÉBŐL

Fine-post dumjaraj prokrastadoj en 1930 oni aprobis ilian funkciadon kaj ekde tiam ili vivas viglan societan vivon kaj klopodas organizi ankaü grupojn en Csorvás, Tótkomlós kaj Szarvas. La publikataj dokumentoj boneilustras la luktoplenajn sed sukcesaja funkciadojn de ßi tiuj grupoj, kaj tiun striktan interrilaton en kiu ili estis kun la légitima kaj nelegitima laboristmovado. Kiam la ministro pri internaj aferoj la 9-an de aprilo en 1934 disigis la centron kaj ômjn lokajn grupojn de la laborista Esperanto-movado — inter ili ankaü la Kékés-departementajn — motivis per tio la decidon, ke la membroj de la movado estas adeptoj de la ekstremisma komunista tendenco kiuj agadas kontraü sociklaso, religio kaj nacio. La reê'imo mai Santa sur la vojo de la fas Ismo, per la likvidado deziris disbati la hungaran laboristmovadon, kiu estas rimarkebla el la publikata raporto de la budapesia politika polico. Sed gi ne atingis la celon, ôar la esperantistojn plue kunligis la sato de la komuna lingvo kaj la fidelo al sia sociklaso. Post la liberigo de la lando la Esperanto-movado revivig.s la unua en la departemento Békés kaj kies malmovaj batalantoj kaj novaj membroj ankaü de tiam laboras fervore lau internacionalisma moralo por la amikeco de la nacioj.