Századok – 2007

DOKUMENTUMOK - Nagy Gábor: Miksa főhercegre várva. Rudolf erdélyi biztosainak két jelentése 1598 májusából VI/1557

RUDOLF ERDÉLYI BIZTOSAINAK KÉT JELENTÉSE 1598 MÁJUSÁBÓL 1581 militum, usus exponenda suspicio sit, se res suas, quas in Transsilvania habét ad centena millia florenorum precii (quarum claves Petro Armenio dedit, ut illae, si ita opus sit, videri aestimarique possint) pro hypotheca daturum aut, si necesse sit, unicum filium, quem habét, pro obside daturum. Sed, cum haec aestimatio rerum nec nobis nec dominis consiliariis non [!] est probata, ne de ipso aliquid nos suspicionis habere existimaret, supersedimus. Rumores, qui circumferebantur de Polonorum et Batoreorum e Moldávia motibus, item de ponte, quem Turcae in Danubio moliri dicebantur, ac aliis (quos quia nec nos certo scire poteramus, maiestăţi vestrae caesareae de illis scribere noluimus) vanos fuisse et irritos ipse tam literis quam sermone nunciorum suorum affirmât. Hoc imprimis secreto quidem sed valde serio urget, ut, quum ipse Michael vaivoda cum duce Constantino Basilio, palatino Kioviae, ut ipsi vocant, genere Rutheno (cuius filius est dux Ianusius de Macoviza et altér eiusdem cum patre nominis Cracoviensis palatinus) mutuam habebat intelligentiam, qui ei omnem operam non suam solum sed et Cosacorum offerat contra Hieremiam Moldavum et qui exercitum continuum duodecem millium hominum habeat ac alia totidem et plura ex Lithvania, Volhinia et Russia | | aliisque provinciis habere possit. Liceat sibi venia maiestatis vestrae caesareae illum ex inopinato adoriri et sede sua exturbare, in quam quemcunque maiestas vestra137 caesarea imponere velit, etiamsi aliquis Ciganus sit, id se clemenţi arbitrio maiestatis vestrae caesareae permissurum, dummodo de Hieremia vindictam sumeré possit. Interea se nullám operam neque maiestăţi vestrae caesareae, neque reipublicae Christianae navare posse neque (ut anno quoque praeterito factum est) Danubium traiicere, donec a tergo hostem Moldavum habeat, qui ei minitetur se illum vita et regno spoliaturum ac mancipium suum in Valachiae principatu collocaturum. Et, quod Cosacos etiam Zaporovienses et Nisovios coniunctis viribus secum habiturus sit ad vigintiduo millia et ducentos iamque ii in promptu et procinctu sint ultro şese ipsi offerentes cum LXX tormentis bellicis. Quae nos nomine maiestatis vestrae caesareae omnino prohibuimus et prohibebimus, ne Poloni, qui Moldavi partes tuentur, offendi possint. Et, etiamsi cum iisdem Cosacis ac duce Constantino Basilio coniunctim bellum gerere vellet, nescimus tamen, an vestra sacratissima maiestas caesarea velit bellum hic in propinquo geri vel circa partes Ungariae remotiores. Si enim bellum hic inchoabitur, hostis propinquior facilius hanc provinciám invadendi occasionem habebit, utpote viciniorem et suis sedibus periculosiorem. Sin lonigus esset hostis iturus, tune Michael vaivoda traiecte Danubio in partes Bulgáriáé excurrere ac omnia ferro et flammis vastare | posset. Et dominus Pancratius Sennieii, cui tractationem cum Hieremia, Moldáviáé vaivoda commiseramus, vir bonus at totus maiestăţi vestrae caesareae devotus affirmât se medio internuncii eius, boierii precipui cum eo conclusisse, quod, si Valachus Turcas eorumque dicionem invadat, ipse a tergo nihil contra eum moliri velit sed pacifice quiescere. Ad quod servandum paratus sit etiam iureiurando se obstringere. Super quibus resolutionem ipsius Moldavi138 sed 137 Szuhai kezétől a külső margón: Moldavum extrahere petunt 138 Szuhai kezétől a belső margón: De Moldavo et Valacho responsum sacrae caesareae maiestatis expectant legaţi