Vass László: Institutiones historiae ecclesiasticae novi foederis. Tom.1. Introduction (Pestini, 1828) - 20.880

63

et aemulationes ordinum religiosorum d) respectus potenliorum e) inimicitia privata, f)

a) Ideo Historici a sacris nostris alieni in rebus, quae propius ad nos Catholicos pertinent, summa cum crisi legendi sunt. At nec nostri scriptores omnes hac culpa penitus absolvi possunt, quasi erga aca- tholicos semper aequi essent.

h) Cum amor patriae nationisque propriae homini innatus sit et in laude habeatur, scriptorem facile eo adducere potest, ut tegat, aut minuat ea, quae dedecus, contra exaggeret, quae gloriam patriae nationique propriae parere possunt, prouti etiam, ut res nationum exterarum qx odio , aut invidia carpat. Dein auctoribus aliquando nec advertentibus propensiones , sensa et principia nationi suae propria adhaerent, sic in Historia dissidiorum inter Sacerdotium et Imperium scriptorem Italum a Gallo facile dignosces.

c) Rem frequenter ambarum partium scriptores consignant, qui ei, cui adhaerent, parti facile plus justo favent, hinc saepe una eademque res etiam a coaevis diverse narratur, quae diversa narrandi ratio etiam ad recentiores transit, prout scriptores unius, vel alterius partis sequuntur. Ita plures , ut ita dicam, duplicis faciei Historiae ortae sunt, uti in exemplo de reformatione.

d) Hinc scriptores talium ordinum religiosorum in iis , quae contra se invicem narrant, merito in suspicionem veniunt , uti P. Jacobus Hyacinthus Serry Ord. Praed. Professor Theologiae Paduae, et P. Livinus Mayer Soc. Jesu in Historia Congregationum de auxiliis divinae gratiae , quam singulus eorum aliter describit.

e) Qui de his adhuc viventibus scribunt, severius examinandi sunt; timor, adulatio, spes hic facile subministrant colores, nonnisi a posteritate primum abstergendos. Saepe viri in aulis Principnm versati et grati res ab iisdem Principibus gestas litteris mandarunt, talis fuit Eusebius apud Constantinum M. Historicos in aulis eum in finem servatos scimus, ut victorias aliaque Principnm facta celebrarent. Hi ceteroquin • panegyrici evaserunt Principnm suorum. Universe de rebus magnorum virorum ii potissimum audiendi sunt, qui post fata eorum , de iis testimo-