Hittudományi Folyóirat 17. (1906)
Dr. Notter Antal: A »Prima tonsura«
A PRIMA TONSURA. 375 Azonban e pápai rendszabályok dacára a tonsurával űzött visszaélések, főleg a világi joghatóság alól való kibúvás tovább tartottak. Van Espen erősen kikel a privilegium fori- val űzött ezen visszaélések ellen.1 A trienti zsinat is rend- szabályokkal lépett fel ellenük. Felújítva Vili. Bonifác pápá- nak az imént ismertetett rendelkezését, ahhoz hozzáteszi ezt a záradékot : »Modo hi Clerici (conjugati) alicujus Ecclesiae servitio, vel ministerio ab Episcopo deputati, eidem Ecclesiae serviant vel ministrent ; et Clericali habitu et tonsura utantur 1 Van Espen iá. m. P. III., tit. 3., cap. 3., n. 14. et seq. : »Porro hac persuasione de characteris impressione per simplicem et nudam tonsurae susceptionem semel recepta: ostium erat apertum, quo omnes passim se jurisdictione laicali subducerent, et poenas per judices laicos criminibus congruentes infligendas impune evaderent ; idque tam conjugati, quam caelibes cujuscunque conditionis, tametsi nec de statu ecclesiastico assumendo, ant habitu et tonsura clericali gestando cogitarent, modo tantum prima tonsura initiarentur. Nec illud difficile erat, tum quod Officiales desiderarent plures suo foro subjectos, tum quod etiam Ministri Episcoporum exinde lucellum captarent. Nec deerant Episcopi, qui suis Ministris benefacere volentes, quin ex lucello illo nonnunquam participantes, facile ad tonsuram quoslibet admitterent ; maxime cum tunc et Episcopi titulares sibi auctoritatem tonsuram et ordines conferendi in aliena dioecesi arro- garent, et lucrum exinde quaererent, quemadmodum ex decretis synodi Tridentinae, quibus hi abusus resecantur, haud difficulter potest intelligi. Mirum ergo videri nequit, si laici quererentur, hoc pacto passim sceleratos homines, nihil praeter nudam tonsurae impressio- ־nem habentes, titulo privilegii clericalis a jurisdictione laicali eximi, atque hoc pacto scelera atrocissima manere impunita, idque contra intentionem eorum, qui privilegium hoc veris clericis, sive ministris Ecclesiae, qui et conversatione, et habitu se tales exhiberent, indui- gere voluerunt. Inter articulos Petri Cugnerii erat hic 49. : »Item faciunt Praelati tonsuras hominibus 30 annorum et ultra, et etiam conjugatis aliquibus, quando veniunt ad eos metu intrusionis carceris, et punitionis alicujus criminalis delicti, quod antea perpatraverunt, et hoc pluries fuit factum.« .... Nec circa tempora Concilii Trientini cessarunt querelae laicorutn de impunitate criminum etiam atrocissi- morum, quae obtentu hujus privilegii obtinebatur, uti videre est gravamine 31. inter gravamina a Principibus Germaniae sub id tempus Sedi Apostolicae oblato et litteris Francisci De Vargas Oratoris Regis Catholici in Concilio Trientino ad Episcopum Atrebatensem datis 26. Novemb. 1551., in quibus late de hoc excessu conqueritur.«
