Circulares literae dioecesanae anno 1904 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

VIII.

68

terius afflicta pestilentia, eluvionibus, fame, eo miseriae devenerat, ut iam procurandae incolumitatis, non modo civium, sed confertae multitudinis se intus proripientis, ratio nulla suppeteret. Cernere namque erat sexus omnis et conditionis homines, episcopos, sacerdotes sacra vasa rapinis erepta portantes, religiosos viros, intemeratas Christi sponsas, fuga se, vel ab inimicorum gladiis, vel a perditorum hominum turpi violentia subducere. Romae autem Ecclesiam ipse Gregorius appellat: vetustam navim vehe- menterque confractam . . . undique enim fluctus intrant, et quotidiana ac valida tempestate quassatae putridae naufragium tabulae sonant.1 At quem Deus suscitaverat nauta manu pollebat, et clavo tractando praepositus, non modo inter aestuantes procellas ad portum appellere, sed navim a futuris tempestatibus praestare tutam valuit.

Ac mirum quidem quantum ipse perfecit spatio regiminis annorum vix supra tredecim. Exstitit enim Christianae vitae instaurator universae, excitans pietatem fidelium, observantiam monachorum, cleri disciplinam, sacrorum antistitum pastoralem sollicitudinem. Prudentissimus paterfamilias Christi,1 2 Ecclesiae patrimonia custodivit, adauxit, egenti populo, Christianae societati et singulis ecclesiis, pro sua cuique necessitate, large copioseque suppeditans. Vere Dei consul factus3 actuosae voluntatis fecunditatem ultra Urbis moenia porrexit, totamque in bonum consortii civilis impendit. Byzantinorum imperatorum inius- tis postulationibus restitit fortiter; exarcha- rum et imperialium administrorum fregit audaciam, sordidamque avaritiam coercuit,

publicus iustitiae socialis adsertor. Langobardorum ferociam mitigavit, minime veritus ad portas Urbis obviam ire Agilulfo, ut ipsum ab ea obsidione dimoveret, quod idem cum Attila Leo Magnus pontifex egerat ; nec a precibus blandisque suasionibus, aut ab agendo sagaciter ante destitit, quam formidatam eam gentem tandem aliquando pacatam vidit, aequiore reipublicae forma constituta, eandemque catholicae fidei additam, opera in primis piae reginae Theo- dolindae, in Christo filiae suae. Quare Gregorius iure sibi vindicat nomen servatoris et liberatoris Italiae, huius nempe terrae, quam ipse suaviter vocat suam.1 Pastoralibus eius, nunquam intermissis curis, in Italia, in Africa errorum reliquiae exstinguuntur, Ecclesiae res ordinantur in Galbis, Visigoti in Hispaniis inchoatae conversionis incrementa suscipiunt, Britannorum inclyta gens, quae, dum in mundi angulo posita in cultu lignorum ac lapidum perfida nunc usque remaneret,2 et ipsa ad veracem Christi fidem accedit. Cuius tam pretiosae acquisitionis accepto nuntio Gregorius eo gaudio perfunditur, quo carissimi filii complexu pater, Iesu Servatori accepta referens omnia, cuius amore, inquit ipse, in Britannia fratres quaerimus, quos ignorabamus; cuius munere, quos nescientes quaerebamus, invenimus.3 Ea vero gens adeo se memorem Pontifici sancto probavit, ut ipsum usque appellant: magistrum nostrum, Apostolicum nostrum, Papam nostrum, Gregorium nostrum, seque tamquam sigillum apostolatus eius existimarit. Denique tanta in ipso fuit operae vis, tanta salubritas, ut rerum ab eo gestarum memoria alte insederit in animis

1 Registrum I. 4 ad Ioann, episcop. Constantinop.

2 Ioann. Diae., Vita Greg., II. 51.

3 Inscr. sepulcr.

1 Registr. V. 36 (40) ad Mauricium Aug.

2 Ibid. VIII. 29 (30) ad Eulog. episcop. Alexandr.

3 Ibid. IX. 36 (28) ad Augustin. Anglorum episcop.