Circulares literae dioecesanae anno 1903 ad clerum archidioecesis strigoniensis a Claudio Francisco Cardinale Vaszary principe primate regni Hungariae et archiepiscopo dimissae

XVIII.

173

tantum, qui sacris se addixerunt, sed universos prorsus fideles rationibus Dei et animarum adlaborare oportet: non marte utique quemque suo atque ingenio, verum semper Episcoporum ductu atque nutu; praeesse namque, docere, moderari nemini in Ecclesia datur praeter quam vobis, quos Spiritus Sanctus posuit inegere Ecclesiam Dei} — Catholicos homines, vario quidem consilio at semper religionis bono, coire inter se societatem, Decessores Nostri probavere iamdiu bonaque precatione sanxerunt. Institutum porro egregium Nos etiam laudatione Nostra ornare non dubitamus, opta- musque vehementer ut urbibus agrisque late inferatur ac floreat. Verumeninivero consociationes eiusmodi eo primo ac potissimum spectare volumus, ut quotquot in illas cooptantur Christiano more constanter vivant. Parum profecto interest quaestiones multas subtiliter agitari, deque iuribus et officiis eloquenter disseri, ubi haec ab actione fuerint seiugata. Postulant enim actionem tempora; sed eam quae tota sit in divinis legibus atque Ecclesiae praescriptis sancte integreque servandis, in religione libere aperteque profitenda, in omnigenae demum caritatis operibus exercendis, nullo sui aut terrenarum utilitatum respectu. Illustria eiusmodi tot Christi militum exempla longe magis valitura sunt ad commovendos animos rapiendosque quam verba exquisitae- quae disceptationes; fletque facile ut, abiecto metu, depulsis praeiudiciis ac dubitationibus, quamplurimi ad Christum traducantur provehantque ubique notitiam eius et amorem; quae ad germanam solidamque beatitatem sunt via. Profecto si in urbibus, si in pagis quibusvis praecepta Dei tenebuntur fideliter, si sacris erit honos, si frequens sacramentorum usus, si cetera custodientur quae ad Christianae vitae rationem pertinent; nihil admodum, Venerabiles Fratres, elaborandum erit ulterius ut omnia in Christo instaurentur. Neque haec solum coelestium bonorum prosequutionem spectare existimentur: iuvabunt etiam, quam quae maxime, ad huius aevi publicasque civitatum utilitates. His namque obtentis, optimates ac locupletes aequitate simul et caritate tenuioribus aderunt, hi vero afflictioris fortunae angustias sedate ac patienter ferent; cives non cupiditati sed legibus parebunt ; principes et quot-quot rempublicam gerunt, quorum non est potestas nisi a Deo,1 vereri ac diligere sanctum erit. Quid plura? Tunc demum omnibus persuasum fuerit debere Ecclesiam, prouti ab auctore Christo est condita, plena integraque libertate frui nec alienae dominationi subiici; Nosque, in hac ipsa libertate vindicanda, non religionis modo sanctissima tueri iura, verum etiam communi populorum bono ac securitati prospicere. Scilicet pietas ad omnia utilis est:2 3 4 eaque incolumi ac vigente, sedebit reapse populus in plenitudine pacis}

Deus, qui dives est in misericordia} hanc humanarum gentium in Christo lesu instaurationem benignus festinet; non enim volentis opus neque currentis, sed miserentis est Dei.5 Nos vero, Venerabiles Fratres, in spiritu humilitatis,6 quotidiana et instanti prece id ab Eo contendamus ob lesu Christi merita. Utamur praeterea prae- sentissima Deiparae impetratione: cui conciliandae Nobis, quoniam has litteras die

1 Rom. XIII. i.

2 I. Tim. IV. 8.

3 Is. XXXII. 18.

4 Ephes. II. 4.

5 Rom. IX. 16.

« Dan. III. 39.

1 Act. XX. 28.