Circulares litterae dioecesanae anno 1880 ad clerum archi-dioecesis strigoniensis a Joanne Cardinale Simor principe primate regni Hungariae et archi-episcopo dimissae

XIV.

82

gregis constantissime perseveraverunt. Fratres Vicariae Bosnensis ait Vadingus, post devictum a Turearum Rege Bosnae regnum — etsi triginta et plura loca perdiderint, multique ex ipsis trucidati sint, nihilominus, quod bonorum erat virorum praestare non destiterunt, et Christianos in fide continuerunt. Ut adeo, quidquid reliquum est in Bosnia Christiani nominis ac religionis, id omne ab indefessa vigilantia ac solertia assiduis curis et laboribus Patrum Ordinis Minorum S. Francisci repetendum est. Ex horum gremio delecti fuerant, atque etiam nunc deliguntur, qui ibidem Episcopi onus et munus gerunt, Vicarii Apostoliéi dicti, quorum ab aliquot decenniis duo exi- stunt, unus pro Bosnia, et alter pro Herczegovina, S. Congregationi de propaganda fide subjecti, ab eademque adjuti. Vere proinde scribere potuit P. Philippus :J) „Post invasionem Turearum in Bosniam, qui fuerunt de nostro ordine, sive Episcopi, sive Administratores Episcopatus Bosnae, hi soli reipsa tales fuerunt. Caeterum quotquot fuerunt extra Ordinem, nullus unquam fuit re, sed nomine solum Episcopus Bosnae, quia nullus eam lustravit, nec ingressus est.“ Subacta armorum vi per Tureas Bosnia, magna nobilium pars in Dalmatiam emigravit. E remanentibus in Patria haud pauci, ne fundos suos immobiles amittere debeant, a fide Christi ad religionem victorum defecerunt, quos ipsi Tureae sua lingua Balic, quod ignavum denotat, apellatos contemptui habuerunt, reliquus Christianus populus, amissa terras possidendi facultate, jugo servitutis subjectus est. Qui rerum status cum ad nostra usque tempora perduraverit, Christianum Bosnensem populum miserrimum esse patet. Christiani in Bosnia a pluribus jam decenniis plena perfruebantur religionis exercendae libertate, poterant - que tam aedes sacras, quam scholares exstruere ac erigere. Nihil enim a veritate magis est alienum, quam asserere, quod Tureis idcirco etiam indici bellum debuerit, quod Christianis liberum religionis exercitium negaverint. Ignotos fallunt, et notis sunt derisui, qui hoc sub praetextu atrocissimo Tureas bello aggressi sunt, quem praetextum solemnissima hypocrisi illi proferre non verebantur, qui ab excitatis, imo indesinenter continuatis Catholicorum persecutionibus sunt notissimi. Quominus autem Catholici in Bosnia aedes sacras vel scholares aedificare potuerint, et quominus nurc, plene mutata jam facie rerum possint, obstitit et obstat summa populi illius paupertas ac egestas, cui insuper a saeculis onus incumbit, illas, quas habuerunt, cultui divino et habitationi pastoris animarum deservientes domos aedificandi ac conservandi, suosque sustentandi Parochos, qui ipsi quoque pauperes sunt, filii quippe mirabilis illius sancti viri, de quo in Missali legimus: „Franciscus pauper et humilis, coelum dives ingreditur.“ Nisi ergo a Caiholicis aliorum regnorum domestici fidei Bosnenses adjuventur, libertate, qua jam plena gaudent, struendi aedes sacras etiam magnificentissimas, frui non poterunt. Muhamedani Bosnenses amplissimas habent sic dictas Moscheas, graeco ritui addicti incolae a Russis adjuti pariter splendidas plane possident Ecclesias, soli Catholici sunt, quorum paupertatem vel ipsae sacrae aedes in quibus cultum divinum publicum persolvunt, loquuntur. In ipsa Regni capitali civitate Seralio alias Serajevo exiguam non tam Ecclesiam, quam potius Capellam dumtaxat habebant, et hac anno mox praeterlapso privati sunt, quippe quam grassantis ibidem incendii flammae absumpserunt, cuius loco aedicula exstructa est e ligno, in quo nunc cultus divinus publicus peragitur. Novimus, quia in publicis

x) apud Farlatum,