Circulares 1850-1864, Joannes bapt. Scitovszky de Nagykér, Archi-episcopus Strigoniensis, Regni Hungariae Primas
1858
Nr. 2196. Venerabili Clero Archi-Dioecesis Nostrae Strigoniensis Salutem in Domino et paternam Benedictionem! Causas Ecclesiarum, piarum fundationum et beneficiorum ecclesiasticorum, frequentius ac antea, coram C. R. Judiciis agitari continua docet experientia; nisi in hoc negotio certae regulae fuerint observatae, vel ipsa instituta iuribus suis et emolumentis destitui, vel Cassam Dioecesanam ultra vires gravari oportebit Utrique malo praepediendo normae instar serviant sequentia: 1) Cum Patroni usu et lege ita poscente naturales sint Ecclesiarum et beneficiorum defensores, ab illorum pietate iure merito expectari potest, quod Causas Ecclesiarum et beneficiorum, quorum patronatum tenent, pro viribus agere velint. Hinc quotiescunque in Ecclesiis et beneficiis patronatis Causam movere necesse fuerit, Parochi Patronorum per suos fiscales assistendam expetere, non vero ad fiscales dioece- sanos confugere noverint* Si vero iura quaedam inter ipsum Patronum et Ecclesiam vel beneficia controversa vindicanda essent, tunc interpellandus eatenus Ordinariatus inviationem dabit, an respectivi dioecesani vel alterius fiscalis operam implorare oporteat. 2) Fiscales dioecesani de regula nonnisi illarum Ecclesiarum et beneficiorum Causas agent, quae Patrono destituuntur, vel quorum Patroni proprios fiscales non habent; cum enim fundus, ex quo hi honoraria sua tollunt, nec principalibus expensis ferendis sufficiat, non potest ab illis desiderari, ut omnes omnino dioecesanos processus ducant. 3) Expensas litis illa persona vel institutum feret, pro cuius emolumento vindicando Causa suscitatur, dum praecipue de liquido debito agitur. Si vero iura oporteat vindicare, tunc necessarias solutiones fiscus Ecclesiae perstringat, et quidem si 10. flnos non excedant, erga quietantiam agentis fiscalis, secus vero erga assignationem Ordinariatus. 4) Si Ecclesia ferendo has expensas non esset, tunc easdem erga recursum Curati fundus dioecesanus suppeditabit. 5) An aliquando, dum nimirum maiora emolumenta revindicantur, fiscali etiam Patronatus, secus e nobili officio agenti, honorarium aliquod dari conveniat, Ordinariatus et Patronus mutua cointelligentia decident. 6) Fiscales dioecesani fixo salario providebuntur, quod quidem exiguum videtur esse, quia tamen opera illorum non semper necessaria est, non contemnendum subsidium censeri debet. Ideo quoad tenuiter dotatas Ecclesias et beneficia nonnisi factas a se expensas liquidabunt; ubi autem praedictorum institutorum dos maior fuerit, titulo fatigii etiam moderatam mércédéin poscere poterunt, vel erga quietantiam vel assignationem Ordinariatus (Nro. 3-o) per Parochos exsolvendum. Titulo autem faciendae Ordinariatui de situ Causarum relationis nihil omnino praetendant, alioquin qua filii Ecclesiae Catholicae etiam possunt levia eiusmodi sacrificia ferre. 7) Ut labores et sciscitationes quoad statum piorum Institutorum declinentur, Curati quoad restantias in annuis Rationibus semper praenotent, quid egerint ad illas incassandas et quo in stadio Causa constituatur. 8) Si alicui litem intentare necesse sit, Curati mature examinabunt adiuncta, num fundata spes adfulgeat revindicandorum emolumentorum, vel vero expensae tantum profundendae certae, revindicatio autem incerta, vel plane desperata sit; in postremo hoc casu facta adiunctorum adcurata descriptione inviationem Ordinariatus expetent, Denique omnes et singulos, quos praesens dispositio concernit, paterno cha- ritatis affectu hortor, imo maiorem in modum obtestor etiam, ut bona ecclesiastica, quae excellentissimis „pretia peccatorum, vota fidelium, patrimonium pauperum“ nominibus passim insigniuntur, ceu pupillam oculorum suorum considerent, neque ullis parcant laboribus, quo illa in tuto collocent, perielitantia conservent, amissa revindi- cent; imitentur vestigia maiorum suorum, tam larga manu Ecclesiam foventium; certe benedictio divina, qua adspirante illi quietam et tranquillam vitam agebant, nec ab ipsis elongabitur. Strigonii die 27-a Maii 1858. benevolus Strigonii, typis E. Horak.
