Opinio Excelsae Deputationis-Regnicolaris e Comitiis anni 1825/7 exmissae Re Urbarii cum Motivis et Projecto Articulorum deprompta. / Posonii / in Typographia S. Ludovici Weber / 1831

§. G. Praeter praerecensita urbarialia beneficia, Subditi nec Jura venaliunis, piscationis, aucupii, et fornicis— in quae involantes poena contrabandae, resarcitioneque damni plectendi erunt— exercere; prout nec Jura Nundinarum, Fori, Telonii, et Naidi usurpare poterunt. Si autem Colonus ex concessione Dominii beneficium cujuscunque speciei Molendini, aut alterius Juris Curialis Regalis haberet: tunc illud penes adaequatam superaedificatorum, legitimatarum Investiturarum, ac quarumvis meliorationum legali via suscipiendam aestimationem Dominus recipere possit; si tamen in quopiam loco, aut relate ad quodpiam objectum Privilegia, vel Contractus adessent; continentiis horum standum erit. — Licet enim hujusmodi Privilegia citra consensum, et commendationem Domini Terrestris dictandae Articuli lő. 1G4Í). sub eorum nullitate concedenda non sint: praeexistentia nihilominus Jura Regalia, Curialia, vel secus fundum afficientia, si et in quantum ea Rustici Jure proprio possidere praetendunt, et usus actualis huic praetensioni suffragetur, non jam authoritate Rominad, sed via Juris, coram competente Foro praeassumenda, poterunt sufferri.

Pertractatis jam iis, quae Subdito pro subsistentia ejusdem concedenda censentur, rediit quaestio ad discussionem correlatarum obligationum, quae Subditi pro concessis praeviis beneficiis Domino Terrestri praestandas habebunt; atque prima omnium occurrit praestatio Nonae.

Diversa in Regno hoc obtinens desumtionis Nonae methodus, atque frequentes vicissitudines, quas eadem subit, necessariam reddiderunt fixam quampiam provisionem, quae in casum illum — si Dominus Terrestris cum Subditis suis intuitu praestationis liujus coalescere non posset — utrique Parti pro pnalterabili norma serviat. — Atque ideo stabiliendam censet Excelsa Deputatio, Nonam in natura ibi etiam, ubi baec tempore introducti Lrbarii non vigebat quidem, eotum tamen per Rusticos pracclecta vel acceptata fuit. — Sed longe major difficultas occurrit, intuitu Dominorum illorum Terrestrium qui actu Nonam in natura non desumunt; probando nihilominus^ eo: quod seu per nrbarialem regulationem, seu aliud coactivum incidens ex usu desumtionis hujus exciderint, pares nunc ad eundem semet reponi desiderarent; quum enim desiderium horum reipsa justum sit, in eo intendendum est, ne uni vel alteri Parti hoc in merito praejudicium inferatur. — Irrestricta ejusmodi Provisio, ut Dominus Terrestris ad amissi Juris hujus exercitium via Lrbarialis Processus reponatur, non videtur respondere scopo condendarum Legum Urbarialium, qui procul dubio in eo consistit, ut omnis querelarum ansa inter Dominum Terrestrem et Subditos — quantum fieri potest — removeatur, utque benevolentia Dominorum erga Subditos, horum autem adhaesio erga Dominos confirmetur.— In quantum videlicet modalitás praestandae Nonae per exeeutionem Urbarialem regulata fuisset, ac respective Communitates ab eo inde tempore in continuo redemtionis Nonae usu persisterent, illas nunc impetitioni Dominorum terrestrium exponere, — seu difficultates, ct ingrata obligatio probandae post tantum temporis intervallum coactionis seu fiducia, quam Coloni in providentia Superioritatis, et propensa Dominorum ad sublevandam sortem suam voluntate reponunt, spectetur, nec tutum nec consultum censetur. Consideratio interim salvandorum Jurium Dominaliuin, quae citra gravem collisionem cum respectibus politicis restabiliri possent, modum illum relate ad aetatem et casum laesionis adoptandum esse svadét, ut violentae excussiones ex usu in natura desumtae Nonae, ac Urbar. ' I