Opinio Excelsae Regnicolaris-Deputationis motivis suffulta, pro pertractandis in consequentiam Articuli 67: 1790/1 elaboratis Systematicis Operatis Articulo 8. 1827. exmissae circa objecta Rei Literariae. / Posonii / in Typographia S. Ludovici Weber / 1831
De Scholis Grammaticis
§. 79. Studium linguae hungaricae omni cum assiduitate tractabitur, fictae jam hic gradus ad compositionis Regulas, translationesque ex vernaculo idioinate in hungariaim et vicissim, ad id tamen reflectendo, ut cum Syntax is quartae Classi reservata sit, Themata cognitionem regularum ejus praerequirentia, hic adhuc non proponantur. Distributionem materiarum harum ostendit Tabula sub Nro IX. Caput V. De norma Studiorum in Scholis Grammaticis Anno quarto. Cum universa hoc capite contenta, in nova ratione educationis nonnihil succinctius recenseantur, et de amplectendis Syntaxi ornatae carminis condendi lineamentis magis apposite disponatur, totum exinde scholas has regulans Caput horsum transponitur. §. 80. Supremae classi Grammaticae latinae tribuitur Syntaxis ornata, quae praecipuas Linguae virtutes, utpote Puritatem, Elegantiam, et Copiam, Figurasque sibi proprias docendo persequitur. Accedit non postrema Grammaticae porlio Prosodia, non tam ut iiic ex arte metrica versus componantur, quam ut e regulari syllabarum mensura versus, ac naturalis in enunciatione verborum sonus procuretur.— Parcendum non est labori, ut omnis inde turpitudo avertatur, et ne aures etiam audientium offendantur. §. 81. Exemplaria Iatini sermonis, Praecepta grammatica, et in specie Syntaxim ornatam illustrantia, depromentur. a) E Narrationibus Ciceronis, Sallustii, Julii Caesaris et Curtii. b) Ex Epistolis itidem CiGeronis majoribus, Plinii et Senecae. c) E Dialogis comicis Plauti et Terentii. d) Ad Prosodiam, et discrimen illud perveniendum quod est prosam inter et versam orationem, unum .alterumve Articulum sufficiet Ovidius. §. 82. Schola ista primum exercebitur in analysi et synthesi variorum Thematum ad leges Syntaxeos, posthac convertetur ad imitationem Autorum, quorum Paradigmata fuere producta, tentabit breves Periodos et nuncia, construet Narrationes, Epistolas, Dialogos non latino tantum, verum etiam patrio sermone, argumentis e quotidiana vitae consvetudine petitis; denique si magistro spectato suorum ingenio, et in usu Grammaticae profectu visum fuerit, prope finem anni scholastici ducet aliqua carminis condendi lineamenta, et num versificare possint ? experietur. §. 83. Dogmata, Praeceptaque Religionis Christianae non e divinis solum utriusque Testamenti libris, sed ex Humanitate quoque actionum, et sana Morum Philosophia, naturaque rerum locupletentur, sitque Institutio tota moralis et actuosa. §. 84. Geographia hoc anno erit amplior, complectetur enim Provincias illas omnes, quas augusta Domus Austriaca extra Hungáriám Jure haereditatis possidet, in Germania, et Italia. His peragratis adferetur in medium sphera armillaris, et Globus terrestris artificialis, dabiturque notio Geographiae mathema- Op. hit er ar. 10
