KOZÁKY ISTVÁN: A HALÁLTÁNCOK TÖRTÉNETE I. / Bibliotheca Humanitatis Historica - A Magyar Nemzeti Múzeum művelődéstörténeti kiadványai 1. (Budapest, 1936)

DRITTER TEIL. Entwicklung der Todes-Tanz- und Toten-Tanz-Motive in der lehrhaften Dichtung des Mittel-alters und in den Urtypen der Todes- und Toten-Legenden - ZWEITER ABSCHNITT. Grundformen der Todes- und Toten-Legenden

— 267 — gehen, dass die ganze Bekehrungsgeschichte des indischen Königssohnes, der vom Eremiten Bar­laam bekehrt, über das wahre Wesen des Le­bens belehrt wird, den aber seine Freunde, sein Vater und alle Verwandten überreden wollen, von seinem religiösen Vorhaben abzustehen, der durch die Betrachtung des Kranken und des Greises die Nichtigkeit der Jugend, durch die Parabeln Barlaams die Nichtigkeit des Reichtums und der weltlichen Freuden kennenlernt, der den Versuchungen, denen ihn sein Vater durch ein schönes Mädchen aussetzt, standhaft widersteht und die Nichtigkeit der Schönheit nach dieser sinnlichen Versuchung durch die visionäre Be­trachtung der ewigen Wohnungen der Seligen und der schrecklichen Pein der Höllenbewoh­ner erfährt, ein Vorbild der Bekehrung Every­mans in den Todes- und Toten-Legendenformen der späteren Gesamtlegende ist. Ein Vergleich beider Legendenfassungen belehrt uns über die Richtigkeit dieser Behauptung. Es folgen hier die entsprechenden Stellen der lateinischen Übersetzung der Barlaam und Josaphat­Legende nach Migne : Patrologia latina LXXI1I. Vi­tae Patrum. 1. Sp. 492-495 ; Nr. 271 D - 273 D. Cap. XII —XIII.: Das symbolische Bild der Welt mit einer vor­angehenden Standesaufzählung : Cap. XII. Nr. 271. D Nam cum (mundus) jucundis cibis eorum (hominum) fauces hodie deli­nivit, eras eosdem hostibus suis devorandos objicit. Hodie regem aliquem creat, et eras eumdem in mi­seram servit utem addicit; hodie innumeris b o­n i s florentem reddit, eras mendicum et man­eipiorum maneipium ; hodie insignem c o r o n a m ipsius capiti imponit, eras ipsius faciem terrae a 11 i d i t d hodie ipsius Collum splendidis d i g n i­tatum honoribus exornat, eras eumdem f e r­reis catenis vinetum dejicit. 2 Ad breve tem­pus omnium a m o r e m ac benevolentiam ipsi conciliat ; aliquanto post autem eidem omnium o ­d i u m et exsecrationem conflat. Hodie ipsum v o­1 u p t a t e afficit, et eras eumdem 1 u c t i b u s ac lamentis conficit. Q u e m n a m autem etiam ipsis finem imponat, audi. Inc o las enim gehen­n a e eos a quibus adamatus est miserandum in modum efficit. Haec semper ipsius mens acsenten­tia est, hoc institutum. Nec eos qui praeterierunt lu­get, nec eorum qui relicti sunt commiseratione affi­citur. Illis enim gravi detrimento muletatis, retibusque suis inclusis, ad hoc rursus artem transferre nititur, neminem videlicet, qui periculosos ipsius laqueos ef­fugiat esse cupiens. Quamobrem eos qui tarn pestifero ac (2 7 2) crudeli domino serviunt, quique a bono ac benigno per summám dementiam seipsos removentes, rebus praesentibus inhiant et intabescunt, nec futura ullo modo cogitant, verum ad corporeas quidem volup­tates sine ulla intermissione sese conferunt, animas autem suas fame confici, et innumeris malis con­flictari sinunt, homini a furentis unicornis facie fugienti similes esse censeo, qui cum clamoris ipsius sonum atque horrendos mugitus ferre nequeat, magno impetu, ne ipsi in praedam cedat, aufugit. Dum autem celeriter currit, in ingentem 1 vgl. das Glücksrad am Basler Münster Tat. VI. 1. 2 vgl. die Standesreihe der Vadomorigedichte. quamdam s c r o b e m ruit, ac ruendo manus ex­tendens, a r b o r e m quamdam arripit, eamque arc­tissime retinet, atque gradu quodam affirmatis pedi­bus, pacata deineeps omnia, atque ab omni peri­culo aliena esse arbitratur. Respiciens autem, duos mures cernit, alterum candidum, alterum atrum, arboris illius quam arripuerat radicem perpetuo cor­rodentes, jamque pene earn amputantes. Atque in­super, conjectis in imam scrobem oculis, horrendum draconem conspicit, aspectu ipso ignem spiran­tem, ac torvis oculis ipsum intuentem, horrendeque ipsi devorando inhiantem. Ac rursum in gradu illo, cui pedes ipsius innitebantur, oculorum acie defixa, quatuor a s p i d um capita videt, e pariete, in quo consistebat, prominentia. Sursum autem oculos con­vertens, nonnihil m e 11 i s ex arboris illius ramis stil­lans perspicit. Quocirca calamitatum earum quibus undique obsidebatur et urgebatur, omissa considera­tione, nimirum quonam pacto externe quidem uni­cornis vehementi furore percitus eum devorare quaereret, ab inferiore autem parte acerbus draco eum deglutire vehementer expeteret, ac rursus arbor ea quam arripuerat jam jamque amputanda esset, pedes denique ipsius lubrico et infido gradui innite­rentur ; horum, inquam, tantorum periculorum obli­tus, in exigui illius m e 1 1 i s dulcedine pereipienda seipsum occupavit. Haec eorum qui praesentis vitae 1 u­dibriis intabescunt figura est : cujus qui­dem explanationem protinus tibi exponam. Unicor­nis igitur mortis typumgerit, quae sem­per mortalium genus persequitur, atque arripere con­tends. S c r o b s autem mundus est, qui omnis generis malis ac mortiferis laqueis scatet. Arbor ea quam compressis manibus tenemus, et quae a duobus m u r i b u s indesinenter arroditur, cujusque hominis vitae cu r r i c u 1 u m est : quod quidem per dieiac noctis horas absumitur et conficitur, ac paulatim ad excisionem accedit. Quatuor autem aspides, hu­mani corporis super quatuor lubrica et instabilia elementa constitutio­nem d e s i g n a n t : q u i cum immoderate se habent ac perturbantur, corporis compages dissolvitur (Gisant-Typ !). Ad haec igneus ille ac truculentus draco, horrendum in­ferni ventrem adumbrat, qui eos suseipere gestit qui praesentes voluptates futuris bonis anteponunt. Mellis vero guttula distillans, mundi jueunditatem et dulce­dinem significat, per quam ille amicos suos ludifi­cans, eos saluti suae prospicere minime sinit. Cap. XIII. — Hanc parabolam majorem in mo­dum comprobans Josaphat, dixit : Quam verus hic sermo est, ac concinnitatis omnis plenus ! Quamobrem ne te, quaeso, hujusmodi figurás mihi assidue de­monstrare pigeat, quo certo intelligam qualis nostra vita sit, et quas res amicis suis accersat. Dixit autem senex : Similes rursum sunt ii qui voluptatum hujus vitae amore capti, earumque suavitate deliniti, res fluxas et imbecilles futuris atque a jactatione a­lienis antiquiores habuerunt, homini, qui tres amicos habuit, ex quibus duos quidem ingenti animi affectu colebat, ac vehementer amabat, adeo ut ad mortem usque pro ipsis dimicare ac pericula quaevis adire minime recusaret, tertium autem ad­modum aspernabatur, ita ut nec honorem unquam, nec quam par erat benevolentiam ipsi praeslaret, sed exiguam quamdam duntaxat, eamque fictam ac simulatam amicitiam exhiberet. Venerunt autem quo­dam die immanes atque horrendi mili­t e s, qui eum summa cum festinatione ad regem

Next

/
Thumbnails
Contents