Bakos Katalin - Manicka Anna szerk.: Párbeszéd fekete-fehérben, Lengyel és magyar grafika 1918–1939 (MNG, Warszawa–Budapest, 2009)
II. HÁROM SZÓLAMBAN A LENGYEL ÉS MAGYAR MŰVÉSZETRŐL, MŰVÉSZETTÖRTÉNETRŐL ÉS TÖRTÉNELEMRŐL - Tokai Gábor: Lengyelország és Magyarország művészeti kapcsolatai a két világháború között
Kontakty artystyczne Kontakty artystyczne między Polską a Węgrami odzwierciedlały aktualną politykę zagraniczną obu krajów. W roku 1930, podczas podróży po Europie, minister kultury Węgier, hrabia Kuno Klebelsberg, odwiedził także Polskę, gdzie wygłosił wykład o historii polsko-węgierskiej współpracy kulturalnej. Jesienią roku 1933 uroczystości związane z obchodami okrągłej rocznicy urodzin Stefana Batorego dały okazję do kolejnych wizyt. Tym razem Kraków i Warszawę odwiedził prymas Węgier oraz minister rolnictwa Miklós Kállay. Wkrótce w Budapeszcie gościł prymas Polski wraz z ministrem Leonem Janta-Połczyńskim. Efektem wizyty Gyuli Gömbösa w roku 1934 było podpisanie umowy o wzajemnej współpracy kulturalnej. W roku 1935 minister kultury Bálint Hóman zainaugurował działalność Węgierskiego Instytutu Kultury; wystosowano również oficjalną notę w sprawie powołania w Budapeszcie Instytutu Polskiego, który otworzył swoje podwoje dopiero wiosną 1939 roku. Do tej współpracy włączyły się również wydawnictwa. Z okazji oficjalnej wizyty premiera Mariana Zyndram-Kościałkowskiego w roku 1936 wydano dwujęzyczny album Polska - Węgry. Ta bogato ilustrowana, obszerna publikacja starała się przedstawić oba kraje w możliwie szerokiej perspektywie. W książce ukazały się cztery eseje z zakresu historii sztuki, koncentrujące się głównie na przedstawieniu okresów historycznych. Jeden z autorów, Tibor Gerevich, zajął się problemem polsko-węgierskich kontaktów artystycznych i w XV i XVI wieku, do czego odwoływali się także pozostali autorzy. Pokrótce przedstawiona została także sztuka współczesna. Károly Łyka najwięcej uwagi poświęcił popieranym przez oficjalną politykę kulturalną artystom szkoły rzymskiej, Władysław Tatarkiewicz wyróżnił członków grupy Rytm. O artystach mu współczesnych wspomniał także Tadeusz Pomian-Kruszyński w rozdziale omawiającym polską sztukę sakralną. Jeden z autorów albumu, archiwista György Komoróczy, opierając się na ogromnym zbiorze prac naukowych, stworzył dostępne dla wszystkich, krótkie i przejrzyste dzieło popularnonaukowe Dzisiejsza Polska 5 . Oprócz węgierskich, korzystał on również z polskich źródeł. Lepszemu poznaniu służyły również organizowane w obu krajach wystawy artystyczne. Międzynarodowe wystawy w Polsce organizowało warszawskie TOSSPO (Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych) 6 , natomiast na Węgrzech od wiosny 1920 roku Komitet Wykonawczy Wystaw Zagranicznych (Külföldi kiállítások végrehajtó bizottsága), a od końca 1922 roku Węgierska Rada Krajowa do spraw Sztuk Plastycznych (Magyar Országos Képzőművészeti Tanács) 7 . Zagraniczne kontakty artystyczne obu państw układały się bardzo podobnie 8 . Polska i Węgry organizowały wystawy przede wszystkim na terenach niemieckojęzycznych, we Włoszech oraz w krajach skandynawskich i bałtyckich, a także w Anglii, Holandii i Belgii. W 1926 roku miała miejsce pierwsza wystawa grafiki polskiej w budapeszteńskim Salonie Narodowym (Nemzeti Szalon) 9 . Nie był to przypadek: po I wojnie światowej na Węgrzech żywo interesowano się grafiką, a taką wystawę czasową łatwo było sprowadzić. Obiekty zostały wybrane przez warszawskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych i do Budapesztu dotarły po uprzednim odwiedzeniu Helsinek, Oslo, Kopenhagi, Hagi, Brukseli, Paryża, Pragi i Belgradu 10 . Słowo wstępne do katalogu, którego znaczącą część zajęła prezentacja okresu 18901914, napisał Witold Bunikiewicz 11 . Sztuce powojennej poświęcił on niecałą stronę, zwracając uwagę szczególnie na drzeworyt i powrót do sztuki ludowej. Autorzy publikacji podkreślali nowoczesność polskiej grafiki, jednocześnie wstrzymując się od preVilmos Aba-Novák, Odpoczynek na świeżym powietrzu / Pihenő a szabadban I Rest in the Open Air, 1922, ll/l
