Bakos Katalin - Manicka Anna szerk.: Párbeszéd fekete-fehérben, Lengyel és magyar grafika 1918–1939 (MNG, Warszawa–Budapest, 2009)

III. KATALÓGUS - 2. HAGYOMÁNYKERESÉS - - Utazások térben és időben

Obrazy miasta BK: Włochy były tak samo Mekką współczesnych artystów węgierskich, jak Francja. W okresie międzywojennym sytuacja polityczna i kontakty międzynarodowe oddziaływały także na politykę kulturalną, dlatego też państwo węgierskie zabiegało o to, by zamiast Paryża na pierwszy plan wysunął się Rzym. Minister kultury Kúnó Klebelsberg utworzył stypendium dla młodych utalentowanych artystów, którzy w rzymskiej Akademii Węgierskiej mogli poznać pamiątki kultury antycznej i zapoznać się z klasycyzującymi dążeniami nowoczesnych sztuk plastycznych Włoch, z nurtem zwanym novecento. Czas spędzony we Włoszech pozostawił głęboki ślad w twórczości grafików: Pála Molnár-C, Kálmána Gáborjáni Szabó, Károlya Patkó i Györgya Budayego. Krajobraz na miedziorycie Károlya Patkó Perugia jest tak samo uduchowiony i nasycony światłem, jak wyimaginowane gaje jego arkadyjskich kompozycji, powstałych na początku lat 20. Tutaj pojawiają się jednak prawdziwe przeżycia, krajobraz dźwigający ciężar historii wypełnia prawdziwe życie. Podobnie na wirtuozerskich drzeworytach, ciętych w poprzek słoja, Kálmána Gáborjáni Szabó Amalfi i Nadmorskie miasto można dostrzec kilka warstw czasowych. Obok fragmentów zabudowy krajobrazu, noszących ślady przemijającego czasu, pojawiają się sceny współczesne oraz portrety mieszkańców uwiecznianych okolic. W tym duchu powstał też nowy wizerunek Paryża. Endre Vadász, z charakterystycznym dla siebie lekkim rysunkiem, wesołym, nieco ironicznym w tonie, wykonał miedzioryt zatytułowany W paryskim muzeum. Wnętrza muzeum z wystawą średniowieczną nie przywołują nowoczesnego świata paryskiego, lecz miejsce pielgrzymek podróżnych oglądających sztukę dawną. W latach 30. pejzaż miejski, popularny temat o bogatych tradycjach, dla ukazania wspólnych tradycji historycznych i kulturowych, uznawanych za trwałe wartości, stał się polem eksperymentów zorientowanych na zmianę dotychczasowego sposobu obrazowania. Była to kwestia dokumentacji rzeczywistości, doskonałego opisu, sposobu wyrażania egzotycznych przeżyć z podróży, a także i nostalgii. Obraz miast siedmiogrodzkich w albumie Gáborjániego Ogniska węgierskiej kultury, który pokazuje jej dawne tereny, świadectwo węgierskiego dziedzictwa kultury, obrazuje dzieje najnowsze Węgier. Kilku działających na prowincji artystów, twórców cykli wedut starego typu, wydało teki grafik o własnych miastach. József Divéky pracował w Szwajcarii, ale za ważną uznał publikację w budapeszteńskim czasopiśmie artystycznym precyzyjnie dopracowanego, pełnego chłodnej elegancji drzeworytu przedstawiającego Münster w Zurychu. József Divéky, Münster w Zurychu I A zürichi Münster I The Münster in Zurich, ok. 1930, 11/35 AM: Podróże są solą naszego istnienia. Kiedyś ludzie podróżowali wyłącznie w celach praktycznych, takich jak handel czy polityka. Pielgrzymki do miejsc świętych również miały swój konkretny cel, chodziło o pokutę albo wyraz dziękczynienia. Dopiero w epoce renesansu ludzie bogaci i oświeceni zaczęli podróżować dla przyjemności. W tym samym czasie artyści zaczęli podróżować dla nauki.