Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)

Veszprém vármegye

560

COMITATUS VESPRIMIENSIS PARS SPECIALIS MEMB. I.

32. ) Tés exilis pagus praepositi Alba-Regalensis{ in summo montis cacumine, ex ea parte, qua mons Borhegy, in silvas Bakonyenses1 2 dispergitur, milliaris intervallo supra oppidum Palota in septentrionem.3 Amplissimus illinc prospectus laurinum usque, et reliquas oras est; sed agricolatio nulla, duri agri, pascua aspera, foenisecia difficilia. Proinde pauci consederunt agricolae.4 Iidem in defectu5 modi vivendi lignationis distractione misere apud Albenses quaerunt sustentare salutem.6 Nam quod Alba milliaribus tribus remota est, difficili, et montoso itinere plus in plaustris, et iumentis destruunt, quam quod expensas rependat, et fatigia. Singula plaustra grossis vix septenis semper redimuntur. In summa: miser est pagus, ut mirum sit, velle illic quemquam durare. Alioqui adhaerent confessioni Augustanae, uno instruendi magistro.7 Quod reliquum est, ab oriente est ei praedium Csősz,8 a meridie Palota, et praedium Bala, Pere ab occidente, et a septentrione9 Nána,U) et Jást, quorum ultimum possidet C.n Zichy}2 13 In praedio Jást occurrit fons aquae salubris, [p. 77.] nitidae, gelidaeque, et si caput abluatur, dolores, ut aiunt, averruncantis, uberrima autem scatebra, in puro saxo, orificio haud amplo aperitur, sed in tantam descendit profunditatem, ut fundo carere credatur ab accolis. Caeteroqui Lampert vize nominatur. Multum auget rivum Gallya,14 dum supra paullulum ortus, penes eum defluit, et vicino alveolo putei latera stringit. Ipsius15 autem Tés pagi mons, hiat antro, sicco quidem, sed praecipiti, et intime deorsum cavo, incognitae profunditatis. Accolae adfirmabant,16 anatem demissam rursus, ubi Tikiri lacunas ostendimus, exstitisse. Olim autem latronum fuisse, quum praecipitationis in cavernam arcesserentur,17 supplicium. Nomen antro est, Ordögh Lyukja.18

33. ) Bakonbélrestauratio est claustri olim P.P. Benedictinorum antiquissimi, in ipsis silvae Bakoniae19 visceribus, a quibus et nomen accepit Hungaricum. Ore enim Hungarorum bél viscera significat. Nam uti eadem silva latus unum ab arce Ugodin septentrionem,20 alterum in meridiem Veszprimium21 versus montibus altissimis terminat, ita in medio plane habet vallem rivo Gerencze22 interfluam,23 quam ab oriente Advas-kő,24 a meridie Kertes- kő,28 in occidentem hibernum26 Fejér-kő21 et Hegyeskő, a septentrione28 Gát-hegy, iuga singula peculiariter inter se distincta, circumsepiunt. Est autem versus Hegyes-kő29 [p. 78.] in radicibus montium ex ea parte eminentium,30 petra quaedam eleganti erectione in similitudinem metae edita, silvestris tamen, et arboribus obsita (Borostyánkő nomen est). In eiusdem vertice posuit olim in honorem gloriose assumptae B. M. V eremum, atque sacellum B. Guntherus S. Stephani adfinis, vixitque ibidem pie, et uti fert fama, mortuus. Interea dum D. Gerardus educato S. Emerico, de paris Eremi delectione meditaretur, intravit et is has silvas, positoque alio rursus Eremo, in clivo quodam eiusdem vallis remotiore paullulum a priori in orientem duxit vitam per septennium, adflicto satis

1 Ap. in. Albaregalensis 2 corr. ex Bakonnyenses 3 A p. m. septemtrionem 4Ap. in. add. vicenorum

vix numero 5 corr. ex dejfectu 6 A p. m. sortem 7 A p. m. ludimagistro 8 A p. m. Csősz 9 A p.

in. septemtrione 10 A p. m. Nana 11 C. A p. in. Io. 12 A p. m. Zichi 13 A p. in. add. prius

autem Terstyanszky, Veresii, alii. 14 A p. in. Galya 15 corr. ex ipsi sec. A p. m. ipsi[us?] 16 A p. m.

affirmabant 17 malim damnarentur 18 Ördögh Lyukja Ap. m. Ördög lyukja 19 A p. m. Bakonyae 20 A

p. in. septemtrionem 21 Ap. in. Veszprémium 22 Ap. m. Gerencza 23 sic! 24 Ap. m.Advaskö 25 A

p. m. Kertes kö 26 corr. ex hybernum 27 A p. m. Fejérkö 28 Ap. m. septemtrione 29 A p. 112. Hegyeskö

corr. ex emmmentium

30

Tés:

Fons hic prope salutaris:

Bakony-bél.