Notitia hungáriae novae historico geographica (Budapest, 2012)

Sopron vármegye

208

COMITATUS SOPRONIENSIS PARS SPECIALIS

Castellum Rákos, Germanis Kroisbach: a Georgio Szétsé- nio, conditur:

quomodo in potestatem Iauriensium episcoporum venerit?

instauratur a Christiano Augusto, Cardinale de Saxonia:

Castellum Csorna Ordinis Praemon- stratensis:

Praepositurae hui at is auctoritas:

Castellum

Széplak:

nomen a situs

amoenitate

accepit:

Nikics, ad quem pertineat? rusticationis industria:

§.XII.

I. Inest Rákos oppido cognomini, a Georgio Szétsénio, Episcopo Iauriensi, elegantiore habitu, donatum, cum antea, ad modum vulgaris domus instructum fuisse, haud desint, qui meminerunt. Fama est, capto a Tureis laurino, eius loci Episcopum, a sede sua exclusum, quum non haberet securum [p. 127.] ab hoste perfugium, oppidum isthoc, a Rudolpho, rege optimo, accepisse; ut isthic, tuto diversaretur. Iohannem Heresenium, a Zagrabiensi tiara, huc translatum, primum fuisse, qui hoc loco hospitatus sit, proclive fuerit existimare, si catalogorum vulgarium, qui laurienses Episcopos recensent/ fidem sequaris. Postea, laurino recepto, negligentius habebatur Rákósiensis habitatio ista; donec, post dimidium, et quod excurrit, seculi, Georgius Szétsény, praesul, oppido celebris, loci amoenitate captus, castellum isthic exaedificaret. Eo, demum, partim Tököliano, partim Rákócziano tumultu, foede habito, Christianus Augustus, Cardinalis de Saxonia, instaurandum curavit: id quod insignia eius, portae suffixa, hodieque loquuntur. Moles aedificii, longo hypocaustorum ordine protensa, in duos contignationes adsurgit, habetque, conclavia, non indigna principum hospitiis. Quod reliquum est, cellis vinariis, iuxta et granariis absoluitur. Adhaeret hortus geminus, iamque, tertius, versus lacum instruitur.

II. Csorna, in regione interamnana, cui Rábaköz, Germanice Rabau, nomen est, Castellorum praecipuum est. In edito campo instructum, haud ignobile aedificium, vidimus. Multa loci possessio; quae usibus Patrum, quos vocant Praemonstratensium antiquitus destinata legitur. Praepositura*-’ profecto, cum Conventu [p. 128.] Ecclesiae B. Michaelis Archangeli, auctoritatis semper fuit eximiae. Ager frumenti opimos habet reditus, neque deficientibus pomariis, quae heic, fertili ubique solo, et ad gignendos fructus perquam idoneo, non possunt non proficere.

III. Széplak, praevenit Csornám situs pulchritudine, tametsi vetustate operis, eodem sit inferius. Solo gaudet fertili, Baccho, Cererique idoneo. Haud procul a lacu Ferto insedit, loco quodammodo tumescente, et amoeno, ideoque nomini suo haud dispari. Széplak enim, amoenum domicilium significat. Possident illud Comites Szétsény, quorum usque huc sedes est, haud multis heroum praetoriis postponenda. Alioquin, haeredium est, ad dominationem Kapuvár adtinens.

IV. Vicum Nikics haud parum ornat, Adami quondam L. B. de Mesko, praetorium, scienter et commode instructum. Totus fabricae modus, ita factus est, ut nec sumtus intervertat, et maxima sit, ad curandas agri operas, opportunitate. Colonis suae res constabant, sine heri dispendio, dum herus vixisset adhuc. Huius enim rebus prospicere primum,

f-’ Legendi omnino sunt Articuli A. mdlxxiv. Art. xxxn. A. mdcxlvii. Art. cxxi. A. mdclv. Art. XXXIX. ubi pristinam Praeposito, et Conventui auctoritatem reddi videas.

1 Haud scio an Belius sub „catalogis vulgaribus" eos catalogos intellexerit, qui a Martino Szentiványi S. J. compositi sunt; iis enim Belium saepissime usum esse alibi demonstravimus. Vide Tóth 2009b. Ceteroquin etiam Szentiványi in catalogo praesulum Iauriensium commemorat Heresenium a Zagrabiensi episcopatu in Iauriensem esse translatum. Vide Szentiványi 1699■ p-74-