Franciscus Dőry: Decreta Regni Hungariae : Gesetze und Verordnungen Ungarns 1301–1457 (Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 11. Budapest, 1976)
Decreta
modo civitatibus, que ad premissa ex antiqua consuetudine nullatenus obligantur. Ceteris vero officialibus, tarn nostris, quam reginalibus, videlicet pincernarum et dapiferorum" magistris, dispensatori ss , hostiariis", cocis et aliis quibuscunque nichil uu penitus dare seu vv solvere teneantur. XIV. Disposuimus etiam de modo ac a consuetudine ab antiquo solitis observari b , quod prelati et quipiam 0 viri ecclesiastici causas aliquas inter regnicolas nostros motas d amodoque et in antea qualitercunque 6 , quomodocunque f et ubicunque 8 movendas et suscitatas h , utputa iudicium seculare concernentes iudicare et diffinire 1 minime valeant neque k possint, et e converso barones, comites provinciarum et alii regni nostri nobiles civesque et hospites causas aliquas 1 , lites seu m questiones, forum videlicet ecclesiasticum tangentes discutere et iudicare non debeant", neque presumant 0 . Et p si inter ipsos viros ecclesiasticos ab una, parte vero ex q altera q iudices seculares pretaxatos r super aliquibus causis in eorum presentia vertentibus circa ipsarum causarum iudicium, cuius s videlicet ipsorum iudicio* pertineant", discordia seu disceptatio v aliqualis extiterit suborta, extunc partes eedem causam w seu causas w huiusmodi litigiosas in specialem" nostram presentiam, ubi deo duce pro tunc fuerimus constituti, cum prelatis et baronibus " E add. regalium ss H, Z dispensatoribus tt E add. et uu Sz nihil w Sa aut XIV. a H, Sa, So, Z et b E. Ko observare c H, Ko quispiam d D add. in e Ka add. et ' E, H, Ko om. 8 Ka om. " D susscitatas; E susscitandas 1 Sz difinire k Ko, Sz atque 1 E aliquales m D, E et " R valleant 0 D presumpmat; E presumpmant p Ko om. " " q Sa ab alia 1 D pretactos s H cui 1 H, Ka iudicium u N, Sz pertineant v D, So dissceptatio w " w D, E, H, Ko, R, So, Sz causas seu causam x Litt. Cremnicensis (Kovachich) personalem y Ko om. 1 E sanxciemus; /V sanxiemus aa - aa £• causa p ren otata XIV. 1 Die Bezeichnung des Kompetenzgerichtes ist widerspruchsvoll. Die Klausel „ubi tunc deo duce" wurde bei der Ladung zur königlichen personalis presentia gebraucht, während der G. A. die betreffenden Fragen der specialis presentia zuteilt. Darum scheint die Version des Exemplars von Körmöcbánya die richtige zusein (personalem in presentiam, Kovachich: Lect. var. p. 62). Allenfalls war die Aneignung der Kompetenzfragen durch die Kurie ein entscheidender Schritt auf dem Wege zum Staatskirchentum.