Franciscus Dőry: Decreta Regni Hungariae : Gesetze und Verordnungen Ungarns 1301–1457 (Magyar Országos Levéltár kiadványai, II. Forráskiadványok 11. Budapest, 1976)
Decreta
rit*, iudicatu vel sententia sit ulterius in aliorum iudicum presentiam procedendum, sed ipsa causa f debeat coram eisdem finaliter terminari 8 . 1 V. Ad hec, quemadmodum ex antiqua regni nostri consuetudine per divos reges* predecessores nostros et nos hactenus observata palatinus b , comites parochiales 0 aliique honorem seu dignitatem baronatus tenentes in congregationibus ac generalibus iudiciis d quoslibet fures, latrones ac e alios malefactores inibi proscriptos* et extradatos 8 iudicare, condempnare, punire seu proscribere consueverunt, et insuper veluti nobiles ex spéci ali gratia regia ipsis concedi consueta in eorum possessionibus etiam malefactores h , quos in maleficiis et culpis deprehendunt', condempnare penaliter ac punire facultatem liberam habuerunt, ita et nos in presenti sanxionfe* duximus 1 statuendum, quod de cetero pro conservanda m pace proque civitatum et villarum 11 uberiori 0 tranquillitate p , pro viarum securitate, pro itinerantium comodo, et ut q malefactoribus delinquendi matéria subtrahatur, omnes et singule civitates ac libere ville seu iudices et r iurati earundem huiusmodi malefactores, qui in eorum s tenutis maleficia perpetrassent, quemadmodum et nobiles ex gratia et* donatione regia facere possent, condempnandi et debitis" puniendi suppliciis v plenam et liberam habeant facultatem, salvo si ipsi rei et w suppliciis v digni x a regia maiestate obtinuissent y gratiam 1 superinde. Sin aa V. a Sa add. Hungarie 0 E add. vel c D. Z parrochiales d D iudicis; Ko iudicibus e Ko et ' D prescriptos 8 D extradatus h D malefactoribus 1 H deprehenderint k Ko, N sanctione 1 D add. faciendum ac m D observanda n D add. liberarum 0 So veteriori p D, E, N, Sa, So, Sz tranquilitate q E, H, Ka, Ko, Z om.; N, Sa add. et r E om. s D, E, Ka, N, So, Z earurji 1 D om. u D debite v Sa, Sz supliciis w H vel x E digne y D, So optinuissent z D, H om. aa D Si IV. 1 Die Jurisdiktion des Tavemikalmeisters über die Städte erscheint zuerst im Privileg der Stadt Szatmárnémeti vom J. 1264 und wird in der zweiten Hälfte des 13. Jahrhunderts allgemein. Bis zum Ende des 14. Jahrhunderts urteilt der Tavernikalmeister aufgrund königlicher Delegation, mit adligen Assessoren. Bürgerliche Beisitzer werden das erste Mal 1383 erwähnt. In der ersten Hälfte des 15. Jahrhunderts verdrängen die Bürger die adligen Beisitzer, letztere werden zuletzt im J. 1439 vertreten. In der zweiten Hälfte des Jahrhunderts wird der Tavernikalstuhl ein Forum der sieben „königlichen freien Städte" und geht fortan den bürgerlichen Rechtsgewohnheiten gemäß vor. Kubinyi (v. Comm.) p. 198-201, 204-206; I. Bertényi: Die städtischen Bürger und das Gericht der königlichen Anwesenheitim 14. Jahrhundert in: Annales Univ. Sc. Budapestinensis de R. Eötvös nominatae, Sect. Hist. Budapest 1970. t. XI. pp. 10-14.