Toldy Ferenc (szerk.): Analecta monumentorum Hungariae historicorum literariorum maximum inedita.
VII. Martini archidiaconi de Zagrab iudicium de cometa anno 1468
140 M AKTINI ÁKCUIDI AC ONI tis tarn ante Sol is oi-tum, quam post eius occasum, apparuit, et quoniam saepeiiumero eomctas terrae motus sequi sólet, ut dicunt pliilosophi et astrologi. Nam quum materia ex aqua cometis generari sólet a superficie terrae per calorem Solis et stellarum usque ad supremam aeris regionem elevatur ; tunc contingit poros , aut ratione intensi frigoris vei siccitatis, aut alicuius alterius causae recludi; quare vapores in terrae concavitatibus sic reelusi adeo agitantur, ut eos terrain rumpere necesse est, et rumpendo terrani moveri seu tremére faciunt. Et dicunt astrologi, quod sicut cometis oceidit reges et principes, ita et terrae motus facerc sólet. Omnia enim, quae sigrinnt eometani, etiam terrae niotum significant. Et est eonelusio Ilali. Sed et illud duplici experixnento probarc possumus. Nam anno domini Mo. CCCC. 44-to infra octavas aseensionis domini in rcgnis Hungáriáé et Poloniae erat terrae motus; et post eodem anno circa fcstum beati Martini Wladislaus de igratia felicis memoriae pracdictorum íegnorum Rex, cum multis baronibus per Turcos est prostratus et interfcctus. Similiter contigit illustrissimo principi domino Alfonso Aragonum et Apuliae Regi, cuius mortem, et Papae Calixti, immediate maximus terrae motus praecesserat, qui erat in Apulia originaliter. Nam ibi nonnullae civitates et castra per terrae moturn subversae sunt, et in profundum maris praecipitatac. Qui quidem terrae motus eometani, (qui) in anno domini Mo. CCCC. 4ti. apparuit, sequebatur. Sic ct iiunc eometani nostrum sine dubio terrae motus sequetur in loeis signo Leonis subieetis. Nam dicit Ptolomneus parte secunda eapite 7-mo, bie autem quod ex liguris avium silvestrium versus partem septenitrion(al)em ponit subitaneas terrae muta| 6 tiones proprio significat . . . Si fuerit aliqua eelipsis vei cometis circa figurás animalium silvestrium versus partem septemtrion(al)em existentium, significat terrae motus, castrorum ruinas, villarum desolationes etc. Constat autem quod hie cometis fuit versus septemtrionem et cum figura aninialis silvestris, quoniam cum Ursa maiore et in Leone: ex qua autoritate Ptolomaei concluditur, quod hunc cometem sequetur terrae motus atque castrorum et civitatum subversio , praecipue cum Leo
