Somogyi Múzeumok Közleményei 8. (1987)
Varga Éva: Kaposvár művelődés viszonyai az 1930-as évek közepén.
212 VARGA ÉVA ЕВА ВАРГА: ПРОСВЕЩЕНИЕ В КАПОШВАРЕ В СЕРЕДИНЕ ТРИДЦАТЫХ ГОДОВ Работа Евы Варги с помощью новых методов отвечает на хорошо поставленный вопрос и при этом получает такие результаты, которые, с одной стороны, в дальнейшем могут служить хорошей исходной основой для создания полной истории просвещения в Капошваре, а с другой, позволяют заглянуть в механизм „Функционирования" культуры, ее использования и связываемых с нею ожиданий. В работе дается описание всей системы культурных учреждений Капошвара в конкретный исторический момент, а кроме того на основе тщательно составленных годовых программ в области киноискусства и театральной культуры, обращенных к самым широким слоям населения, определяются конкретные запросы массовой культуры. Рассматривая эти различные по уровню организованности сферы культуры, автор приходит к выводу, что город располагал широким спектром культурных учреждений, но ни одна из культурных сфер не была понстоящему определяющей. Спектр культурной жизни годора составляли культурные, социальные, экономические, профессиональные, реLa studo de Éva Varga prirespondas tre ĝuste starigitan demandon per nova metodo, kaj tiel ŝi atingas rezultojn, kiuj poste parte povos servi kiel bona elirbazo por ampleksa kulturhistorio de urbo Kaposvár, kaj kiuj parte certigas enrigardon en la sekcon de la kulturo, en la mekanismon de ĝia „funkciigo" kaj utiligo, respektive en la pretendojn ligitajn al ĝi H. La studo, en difinita tempo, skizas la plenan sistemon de la kulturaj instancoj en urbo Kaposvár. Ŝi ebligas konkrete mezuri la pretendojn de la amaskultura sektoro pere de precize kolektitaj jarprogramoj de la branĉoj filmo kaj teatro, kiuj koncernas la plej vastajn popolamasojn, respektive kiuj respondas al iliaj pretendoj. Laŭ la analizado de tiuj kultursferoj, maisamé organizitaj, la studo konstatas, ke la urbo montras kultúrán organizitecon de larĝa spektro, sed el ĝi neniu sfero estis baze difina. La lokan koloron de la kultúra vivo en la urbo donas la kulturaj, socialaj, ekonomiaj, laŭproлигиозные и другие объединения, а также местная пресса, издания, театр, кинотеатры, которые предоставляли просветительские возможности для различных социальных слоев. Тем не менее, по мнению автора, нельзя делать вывода об одном превали рующем профиле, который бы однозначно определял культурный характер города. В чем причина этого? Ответ на этот вопрос связан как с экономическими, так и с социальными факторами. В этот период экономический характер города определяли разворачивавшиеся современные по характеру экономические процессы, а социальный облик характеризовался доминирующей ролью средних классов. Кроме того большую роль играло и влияние всемирно-экономического кризиса, подрывавшего материальные основы объединений, то есть условия их функционирования. Этот новый методологический подход позволяет получить детальную картину середины 30-х годов. Работа представляет интерес в первую очередь для специалистов по местной истории и для преподавания в средней школе. fesiaj, religikarakteraj ktp societoj, la loka gazetaro, eldonaĵoj, teatro kaj kinejoj, kiuj certigis eblon kulturiĝi por la diversaj sociaj tavoloj. El ĉio ĉi — laŭ la konstato de la aŭtorino — tarnen ne reliefiĝas difinita profilo, kiu unusence determinus la kultúrán karakteron de la urbo. Kio estas la klarigo pri tio? Konekse kun la demando leviĝas ekonomiaj kaj sociaj faktoroj same. Tiutempe la ekonomian karakteron de la urbo determinas la procezo transformiĝi en modernan ekonomian centron, la socian aspekton difinas la dominanteco de la mezaj klasoj. Krome ludas tre gravan rolon la influo de la mondekonomia krizo, ja ĝi minacis la materialan bazon de la societa movado, kaj tiel ankaŭ ĝiajn kondiĉojn de funkciado. Pere de tiu konkludo kaj pere de la metodika noveco la leganto vidas nuancitan bildon pri la mezaj 1930-aj jaroj. La studo povos veki interesiĝon unuavice en la mezlerneja insti- ruado kaj inter la lokhistoriistoj. EVA VARGA: LA KLERIGAJ CIRKONSTANCOJ DE KAPOSVÁR MEZE DE LA 1930-AJ JAROJ