Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 2. (1802)

X Capela minőre inter Koranam et Unnám extenditur , utpote quae ex altiílimo illo monte fpectata tota iisdem confita cernitur. D) Quae hucusque de montibus, vallibus et foli demerfionibus adduximus, abunde oftendunt, quod initio adferuimus: maximam partem Croatiae perquam inaequatam fuperficiem habere ; nec tarnen ideo planior ejus pars modica cenfenda eít. Quidquid eniin terrarum infra montem Petrova-Gora per fic dictum confinium banale ultra citraque Glinam ad Colapim et a Zrinenfibus montibus ad hujus fluvii cum Savo unionem , atque hinc inter poíteriorem fluvium et Unnám ad utriusque confluxum extenditur, uti et magna pars interamnis regionis provinciáé Zagrabienfis, in qua Campus Turopólya , per privilegia fua politicis memorabilis occurit, complanatam praefefert faciem. Quin maxima etiam pars latiífimae illius plagae, quae Savum inter et Dravum a montibus Comitatus Zagrabienfis atque Crifienfis usque limies Sclavoniae diffunditur , licet collibus , quos illi dimittunt, minoribusque montitbus e nominato regno continuatis haud deftituatur, in planitiem aequata eít, nonnifi per Dravum ab hungarica fejunctam , et juxta hunc fluvium ultra Varasdinum , uti juxta Savum ultra Zagrabienfem agrum extenfam, vallibus utriusque fluvii brevi infra Styriae limites in plánum latefcentibus. V. MATERIES SOLIDA. Quae cruítam fuperficialem, quousque lianc pernofcere licuit, conftitüunt materiae, funt in genere ut alibi: potiífímum lapides et terrae , minor copia arenae, quaepiam mineras metalliferae , parum falis , aliqua inflammabilia , et quaedam corporum organicorum reliquiae , quae maximam partem quidein humo contecta funt, non paucis tamen in locis etiam denudata cernuntur. A) LAPIDES feu SAXA potiíTimum conftant calce; alii funt argillaceae , alii filiceae indolis, quidam mixti e prima et altéra vei tertia materie , non pauci adgregati, poít deílructionem priorum regenerati. a) Calx acido fulphurico juncta feu Gypfum, quod in fodinis ad Szamobor occurrit , radiatum , fquamofum aut compactum , in poíiremo hoc cafu Alabafirum non inelegans , venis ftriisque pictum , conftituens ( + ) ratione geographiae phyfica: multo minoris momenti eft, quam quae acido carbonico feu aereo unita nomine carbonatis calcis feu calcis aeratae nofcitur ehemicis : utpote partem longe maximam faxorum in hoc regno eíficiens adeo , ut quocunque te vertas , calcar e o s offendas , et vix montem reperias , in quo faltem pars non fit hujus indolis. Eft vero calcarese huic materiae non eadem indoles, forma et color. Maxima ejus pars ad compactam, ut vocant, fpeciem s quam alii ftratariam dicunt, alii ad Marmoris genus reducunt, referenda eít: talis enim in plerisque montibus > tam humillimis quam celfiífimis , ubique obvia habetur, eaque nunc teftaceis referta in locis deiniífioribus inferius adducendis , nunc , et quidem Ung. Mag az. III. 506. Eftner Miner alog, II. B. 2. Abth. 1100.