Waldstein, Francis – Kitabiel, Paul: DESCRIPTIONES ET ICONES PLANTARUM RARARIORUM HUNGARIAE VOL. 1. (1800)

X eft, quEe ad dextram ejusdem fíuvii ripam partém Borfodienfis, Hevefienfis Sí Csongradienfis Comitatus cum interjecta Jazygia occupat. Partes ejus, montibus propriores, collibus <3? valleculis variare, etiam nobis non monentibus intelligitur, hac qualitate tamen praefertim memorabilis eft plaga, a promontoriis meridionalibus: Nagy-Szál Sí Matra, verfus Pefthinum Sí Czégléd extenfa, Sí potiífimum ea, quae Danubium inter Sí catenam montium mediterraneorum interjacet, in qua colles, maximé circum montes Baranyenfes in cognomine provincia , Sí in Tolnenfi atque Sümeghieníi ita adcumulantur atque elevantur, ut vulgo montium nomine veniant, quorum congeriem in poíieriore inter Kaposvár Sí Szigetvár depofitam nomine Zselitz comprehendunt. H) TEGMEN SUPERFICIALE. Omnis , quam hactenus defcripfimus, Hungáriáé fuperficies, fi fpecus fere ubivis ftalactite calcareo veftitas, Sí rupes , indolem interioris cruftae fequentes, demas, humo, aréna Sí aquis contegitur. a) HUMUS. Humus fertiliílima, nigricans, craífitie faepe pedem unum aut fesquialterum excedens, ftercorationis fere impatiens, utpote hac accedente luxuriem opprimentem fegetibus inducens in fuperiore planitie reperitur ad Arabonem Sí Répcze fluvios, in diítrictu, quemRábakös vocant, nec non ad inferiorem partém Peifonis Sí in infula Csallóköz. In majoré plapitie fertilitate non cedit folurn, quod in aequata ejus parte ad Chryfios , Tibiscum , Danubium Sí Marufium longe lateque diffunditur. Nec multo minus fertiles funt pleraeque plagae clivis collibusque confitae adeo, ut ad vires vegetationem promoventes reparandas praeter quietem tertii anni vix alio adminiculo egeant, quamvis humus in his, ut in vallibus, alioquin fere ubique fertiliílimis, fit admodum diverfa pro diverfitate lapidum, quorum decompofitione in vicinis montibus nata eft. Montes Sí colles altiores, fylvis denudatos, humo parca inftratos eífe, vix refert notare, praetereundum non eít, non tantum promontoria mediosque montes feptemtrionalis adgregati plurimos, fed Sí ipfas alpes feptemtrionali-orientales fertilis foli ftrato maxima ex parte contectas eífe. b) ARENA. Ut autem certum eít, in Europa vix eífe provinciám, quae fertilitate foli comparari poílit Hungáriáé ; ita diffitendum non eft, reperiri in hac etiam loca, quae Sibiriae defertis arenofis adfimiles , volatili ílerilique arená , Glareá Limicei, obfeífa. In fuperiore quidem planitie hanc parcam videas; íi plagam illám demas, quae a Danubio inter Jaurinum Sí Ckomaromium verfus montes mediterraneos, Sí juxta hos usque in Szaladienfem provinciám extenditur, utpote, quae non tantum prope illum fluvium, fed etiam ad radicem horum fere ubique praedominantem exhibet glaream , humo quidem multis in locis contemperatam Sí non ílerilem; attamen hinc inde etiam nudam Sí ventis mobilem, qualem inter Románd Sí Gyirot, atque inter Szent Láfzló Sí Fenyö-fö, alibique videre eft. Aft in planitie inferiore tractus arenoíi Sí frequentiores Sí ampliores funt, faepe ad multa milliaria diífufi. In parte ejus occidentali, quae fcilicet Danubio Sí ferie montium mediterraneorum intercipitur, Comitatus Albenfis parcam eamque non ílerilem arenam habet; copiofior autem eft, eaque pluribus in locis nuda in Tolneníi, atque Sümeghieníi provincia, quorum pofterior, qua late patet, fi loca depreífa demas, pro maxima parte folum arenofum praebet, humo quidem in plerisque locis mixtum, in non paucis tamen etiam mera glarea fterili Sí volatili conftans. Nec inelioris notae eft, quod ex eodem hoc Comitatu in Baranyenfem verfus Siklós juxta Dravum continuatur.