Az Egri Múzeum Évkönyve - Annales Musei Agriensis 15. (1977)
Lagzi István: Adatok az egri lengyel katonai tiszti tábor történetéhez (1939–1945)
W Egerze, dia dzieci rodziców naleza,cych do ewidencji obozu oficerskiego otwarto Polskié Gimnazjum i Liceum. W czasie II wojny swiatowej uczyío sic w Egerze okolo 120 mïodych Polaków. W polskiej szkole sredniej w Egerze, która istniala do konca 1944 roku, uczylo 18 nauczycieli. Zorganizowanie Polskiego Gimnazjum i Liceum powierzono nauczycielowi szkoly sredniej Stanislawowi Frankowskiemu (oficerowi rezerwy), a wykîadali w nim zawodowi nauczyciele : Piotr Bartnicki, Tymoteusz Tuczyîo, Stanislaw Hermakowicz, Tadeusz Mlotkowski (profesor uniwersytecki), Tadeusz Rojkowski, Stanislaw Tauchman i Jerzy Wîodarski; zawodowi oficerowie: podpuîkownik Witold Czachert, kapitan Glód, podpuîkownik Marian Pielecki, podpuîkownik Tadeusz Herfurt, kapitan Józef Mandybur, kapitan Wacïaw Matelski, kapitan Marian Siewierski; oficerowie rezerwy: kapitan wojsk inzynieryjnych Kazimierz Popiel, podporucznik wojsk inzynieryjnych Tadeusz Krajewski, podporucznik Hipolit Kauzik, dr Adam Kropinski; religii nauczali ksiçza Alojzy Goîubski i Marian Sokoîowski. Przewodniczq,cym komitetu rodzicielskiego byl pulkownik Pielecki. Naukç w szkole mieszcz^cej sic przy ulicy Ersek nr 3 rozpoczçto w 1940 roku. Gimnazjum i Liceum miaîo charakter tzw. kursu gimnazjalnego, nie w kazdym roku rozpoczynano klasç, a dopiero w roku szkolnym 1943/44 szkoîa miala kompiét uczniów. W gimnazjum nauka odbywala sic w klasach II, III i IV, natomiast w liceum w I klasie. Egzaminy maturalne odbywaïy sic nie w Egerze, lecz w Gimnazjum istniej^cym przy Obozie Mîodziezowym w Balatonboglár i tara tez wystawiano swiadectwa maturalne. Polska szkoîa srednia w Egerze prowadzila wszechstronmj, dziaîalnosc kultúrálna^ Pod kierunkiem nauczycieli dziaïaïo kôlko teatralne. Wystçpy teatrzyku z obozu dia oficerów znalazly oddzwiçk w calym kraju, zespól wystçpowaï nie tylko w Egerze, lecz prezentowaï wiele sztuk teatralnych publicznosci w licznych obozach wojskowych i oficerskich. W polskim obozie dia oficerów w Egerze panowalo ozywione zycie kulturalne. Pewna czçsc oficerów uczyla sic jçzykow obcych; prowadzono kursy jçzyka francuskiego, angielskiego, wçgierskiego i niemieckiego). Jeden z uchodzców, dr medycyny i porucznik Henryk Mine opracowal w 1940 roku wartosciowy podrçcznik do nauki jçzyka wçgierskiego). W obozie istniala równiez bibliotéka. Slynny by! obozowy char meski i zespól teatralny. Polski „teatr oficerski" w Egerze wystawil w 1942 roku sztukç Kazimierza Przerwy-Tetmajera pt. „Legenda Tatr" (Tátrai visszhang). Nieco pózniej zaprezentowal równiez komediç w wielu odsîonach pt. „Baca" i sztukç pt. „Boze Narodzenie uchodzców" (Menekültek Karácsonya). Po okupaeji Wçgier przez Niemców (19 marca 1944 г.) polscy uchodzcy w Egerze (równiez) znalezli sic w krytyeznej sytuaeji. Wielu z nich znalazlo schronienie w mieszkaniach i piwnicach na wino miejscowej ludnosci. Obóz przeniesiono do gnűny Mezőkövesd. Ze wzglçdu na szybkie posuwanie si§ naprzód wojsk radzieckich nie nastaj)ilo jednak przewiezienie polskich oficerów do Niemiec. Po wyzwoleniu, przy pomocy komitetu repatriacyjnego, oficerów przetransportowano do kraju. Jest rzeczq, powszeehnie wiadom^, ze wielu polskich oficerów powrócilo do Polski z wçgierskimi zonami, kilku z nich osiedliîo sic w komitacie Heves. Wielu sposród polskich oficerów „z Egeru" czçsto odwiedza miasto, w którym spçdzili díugie lata, w którym poznali Wcgrów i gdzie (lepiej lub gorzej ) nauczyli sic jçzyka wçgierskiego. Eger dia wielu seték Polaków oznaczaî Wçgry, a humanizm jego mieszkanców i peine zrozumienie dia polskich uchodzców swiadczyío о przyjazni narodu wçgierskiego dia Polski. Podporucznik Kazimierz Blachowicz bardzo trafnie 332
