A Herman Ottó Múzeum Évkönyve 2. (1958)
BÓNA István: Bronzkori öntött kardíszek Borsodgesztről
44 BONA ISTVÄN diesen Armreifen war hier die Anfertigung von Dolch-, Axt- und Stabdolchgriffen aus gerippten Röhren etwas alltägliches. Schliesslich bieten sowohl in technischer Hinsicht, als auch die Ornamentik betreffend die gerippten bronzenen Halsberge des nördlichen Kreises, bei denen die Rippen ebenso wie bei den Armstulpen durch Einschnitte verziert werden, gute Parallelen. Die Armringe von Geszt und Marcal wären demnach als nördliche Handelsware längs der Oder oder über die Karpathen nach Nordungarn gelangt, gemeinsam mit anderen Stücken des Oder —Elberaumes, um nur den Stabdolch mit dem Rohrschaft aus Hont zu erwähnen. Im Norden ist diese Art von Schmuckgegenständen und Geräten auf Montelius I zu setzen, was im mittleren Donauraum der Mittleren BZ 2 entspricht (1550—1450). In Nordungarn besteht um die Zeit dieser Handelsverbindungen aller Wahrscheinlichkeit nach noch die Spätphase der Hatvaner Kultur. I. BONA JEGYZETEK 1. Jelenlegi leltári száma: 53,642,1—2. 2. A típus — mint azt már Montelius megállapította — a hasonló alakú drótból tekercselt csőkarperec alakjának és díszítésének öntött utánzata. A tekercselt drótkarperectől a bordázott csőkarperechez vezető átmenetet jól szemlélteti a csehországi velíši példány. Vö. Stocký, A.: La Bohéme a l'äge du bronze. (Prague. 1928) 13. t. 14. 3. Tompa F.: BdRGK 1934/35, 33. t. 32. 4. Uo. 33. t. 31. 5. Filip, J.: Praveké Československo. (Praha, 1948) 36. k. 6; Schránil, J.: Die Vorgeschichte Böhmens und Mährens. (Berlin und Leipzig, 1928) 23. t. 30. 6. Stock!/ i. m. 13. t. 14. 7. Stephan, E.: Die ältere Bronzezeit in der Altmark. (Halle/Saale, 1956) 6. t. 1 с 8. Filip i. m. 36. к. 2,7; Stocký i. m. 7. t. 13—14; Uenze, O.: Die frühbronzezeitliche Vollgriffdolche. (Berlin, 1938) 43—44. t.: Kostrzewski, J.: Wielkopolska w pradziejach. (Warszawa — Wroclaw, 1955) 167. к.: Billig, G.: Die Aunjetitzer Kultur in Sachsen. (Leipzig, 1958) 50. к. 1—2; 52. к. 1—3. 9. Stocký i. m. 30. t.; Richthof en, В.: Die ältere Bronzezeit in Schlesien. (Berlin, 1926) 25. t. i.; Kersten, K.: Die Funde der älteren Bronzezeit in Pommern. (Hamburg, 1958) 26. t. 309; Kozłowski, L.; Zarys pradziejów Polski Południowo-wschodniej. (Lwów, 1939) 13. t. 26; Hájek, L.: Sekery „Kŕtenovského" typu v Cechach a na Morave. PA 43 (1947—1948) 96—101. Kialakulásához és teljes magyarországi elterjedéséhez, vö. A középső bronzkor Magyarországon című munkám „Krtenovi típusú nyélcsöves fokosok" fejezetét. 10. Pl. Böhm, W.: Die ältere Bronzezeit in der Mark Brandenburg. (Berlin und Leipzig. 1935) 2. t. 6, 8, 9, 13; Kersten i. m. 8. t. 88; 15. t. 189; Kostrzewski i. m. 152. k. 11. PL Böhm i. m. 8. t. 1, 5; Kostrzewski i. m. 155. k; Kersten i. m. 94. t. 832. 12. PI. Böhm i. m. 16. t. 2, 8; Kersten i. m. 11. t. 123 a; 16. t. 209; 17. t. 226; 66. t. 646 e, d. 13. Hampel J.: A bronzkor emlékei Magyarhonban III. (Budapest, 1896) 23. к. 14. Popescu, D.: Die frühe und mittlere Bronzezeit in Siebenbürgen. (Bucuresti, 1944) 54. k. A kérdéshez vö. a Középső bronzkor Magyarországon című munkám „Apai típusú kardok" fejezetet. 15. Legutóbb Jahn, M.: Jschrift 35 (1951) 57—70; 11. t. Jahn, a magyarországi teljesen azonos megfelelőket nem ismerve, közvetlen szíriai befolyásként tárgyalja KözépNémetország területén, ahol szerinte 2000 körül európai „kulturcentrum" alakulna ki. A fokos kora, úgy helyi kísérőleletei, mint magyarországi testvérei alapján helyesen a 15. század. 16. Bóna L: Acta Arch. Hung. 9 (1958) 223. o.-táblázat.