Janus Pannonius Múzeum Évkönyve (1963) (Pécs, 1964)

Petrovich Ede: A pécsi Káptalani Levéltár épületének története

A KÁPTALAN LEVÉLTAR ÉPÜLETE 203 Illmo Dno Diocesano agenda agat. Kápt. Lev. Protocollum VI. 210. lap. 1782. febr. 26. 46 Occasione perlecionis Protocalli Ultimi Consistorii retulit Illmus Praepositus Maior proiectum Itali Josephi Sartory intuitu erigendi ad aliam formán quam inceptum sit, aedificii arcensis cum Illmo D Diocesano per se communicatum fuisse, verum Suam Illustritatem Eppalem ab eodem alienam esse magisque delineationi Krammerianae, continuatione videlicet aedificii inhaerere. Quo relate recommendabatur ultro etiam Illmo D Praeposito, ut quoniam proiectum eiusdem Itali seu quoad structuram aedificii seu ipsos etiam sumptus in illud insummendos in 42 000 fi dumtaxat defixos undiquaque praevaleret operi Krammeriano, negotium hoc apud Illmum D Ordinarium efficaciter promoveat mentemque hoc in merítő

1 V Capituli detegat. Káp. Lev. Protocoll. VI. 212. lap. 1782. márc. 15. gyűlés. 47 Püspöki levéltár. 1782. 5. szám 48 Püspöki levéltár. 1782. 54. szám. 49 Kápt. Levéltár. Protocollum VI. pag 299. 50 Kápt. Levéltár. Protocollum VI. pag 239. 51 Kápt. Levéltár. Fasc 486. Nr 50. 52 Kápt. Levéltár. Fasc 486. Nr 50. (1782. jún. 5. gyűlés.) 53 Opinio Illmi Dni Colonelli Batschek intuitu tam noviter struendi aedificii Ecclesiae Cath. vicini, quam et aliorum obiectorum circa ipsam ecclesiam. 1. Censet tum ob simetriam aedificii ab adverso positi tum ob exteriorem prospectum, quam et libertatém turris in tam grandi et celebri aedificio, uti ecclesia est, utique spectandam ac etiam liberum circa ecclesiam commeatum, aedificium noviter' ponendum, removendum esse ab eo loco, quo nunc inchoari coeptum est, nihil omnino obstante ea difficultate, quae nonnullis videri posset, periculi turris meridionalis, nisi aedificio contiguo suffulciatur, turn quia nullum tale periculum ex solida adhuc praedicta turris et tot saeculis iam exstantis appareret et rimae si quae viderentur, etsi exiguae et quae nullám in tanta structura reflexionem mereantur, non a debilitate fundamentorum repetendae essent, verum a terraemotibus, quod inde aperte cospicitur, quod rimae eae non terram versus, verum in summitatibus appareant, turn quia fundamenta adeo essent solida, in terra adeo firma, ut per saecula plura rursum subsistere possint, tum denique, quia extruenda domus respectu molis, cui adhaerere deberet, adeo esset exigua, ut in nullo sensu pro fulcro aut sustentaculo turris haberi posset, praefatae turri sat seperque, si a summitate fundamentorum nunc prostantium murus ad latitudinem turris deorsum oblique ad annectendam a fundamentis aquam et nives struatur superque eundem terra aggeretur, quod quia lapides aliunde in copia esset, 30 florenorum sumptibus confici posset senset. Et quoniam 2. in reflexionem sumptae fuissent expensae, quae in fundamenta aedificii iam factae sunt, et subin in sasu translationis de novo faciendae essent, ducto circiter calculo adinvenit Illmus D Colonellusdifferentiam in 1000 circiter florens consisere, horum nullám habendem esse rationem declaravit in aedificio, quod summám 20 000 fl excédât, tanto autem minus in praesenti casu, quod imo in omnem eventum utilem et necessarium iudicet murum, qui elevatus est una cum egesta terra et fossatu in casu per eundem proiectatae erectionis aedificii. Proiectum vero hoc est, ut posterior pars domus ad exigentiam quippe dimensi spatii moenibus insistet, anteriore pone rudera ecclesiam versus exitantia erigenda, tum ne in delineatione Krammeriana, posita conservatoria subtus terram et quasi per modum cryptae humoribus semper' referta sint cum iactura etiam quoruncunque utensilium, seu e ferro sint ob rubeginem seu e ligno' ob putredinem. Totum hoc spatium intra domum erigendam et fundamenta tam erecta in eo, quo nunc est statu relinquendam esse, turn ob liberum meatum aeris, turn ut curribus etiam aditus pateat, quels gravissima licet onera inferri valeant, eo hie aliunde subintellecto, ut murus iam extra terram erectus, ad altitudinem duorum adhuc circiter pedum elevetur, ut omne periculum aut occasio lapsus amoveatur. Sed cum 3. ea etiam difficultas posita fuisset, moenia super quae domus exstrui deberet, fors non adeo firma futura, ut quidpiam superaedificari valeat, fundamenta praedictorum moeniorum visitata sunt et quia ad altitudiem orgiae unius et ultra adinventa fuissent et ceteroquin adeo solida, quam antiqua aedificia facta fuisse novimus, nihil penitus in eo periculi animadvertit, earn tarnen hic reflexionem. suam adiunxit, non omni ex parte expedire murum unum domus novum, alium antiqum esse, cum veteri in sua consistentia permanente novus plerunque subsidat et periculum rimarum, subin etiam labefactationis domus oboriatur 4. Itum est ad tectum ecclesiae ad investigandum fornicem, quem quia nihil obstante ea rima, sat firmum esse deprehendit, non iudicavit novum magnis utique expensis esse construendum, sed et superabundanti censuit e binis lateribus fornicis sub tecto, murum ad duas circiter' cedes evehendum, quo fornix magis constringatur et periculum omne removeatur. Az irat külzetén: Praesentes expertissimi Caesareo-Regii Colonelli de coepta prosequndaque fabrica reflexiones aestimandas manumque proinde labori quantocyus admovendam prout exponitur iudicamus et V. Capitulo commendamus. 21. Junii. 1782. Paulus eppus Q-sis. Kápt. Lev. az 1782. jun. 26. ülés mellékletei. 64 Agebatur de sacello sub terra anno adhuc 1783. haud procul a turri campanili Cath. Ecclesiae, dum soliditatem fundamentorum eius scrutaretur Colonellus Rei Geometrisae a Bacsek e regioné anguli eius meridionalis reperti et iterum terra obruto, recenter' vero' effossa terra ex ordinatiane Rev. Capituli rursum aperto, qua in parte ingressus stabilis ad idem saeellum an a parte turris campanilis e Catacumba, aut vero externe a parte meridionali fieri debeat. Quo

1 in merito ventilatis pro et contra propositionibus visum est plura proiecta per rei peritos prebenda expetere. Káp. Lev. Protocollum XII. 514. lap. 1801. szept. 30. ülés. 55 Erga literas Illmi Dni Eppi in merito arae in sacello С Christi erigendae et contractus cum sculptore Viennensi apud eundem constituti ineundi Vienna exaratas assumptum est negotium eiusdem arae qualiter et quo pretio exstruendae in presentia prefati sculptoris et S 111. eppalis aulae Prefecti, qui cum opus hoc in conformitate delineationis eotum productae ex proprio marmore isthic in certa quantitate remonstrato et multum marmoreae illi arae in sacristia existenti ad predictum. saccellum transferendae et per eundem sculptorem cum suis additamentis appromptandae ac in certis locis ob decursum et fractum marmor emendandae assimilanti 300Ö florenis se perficere velle declarasset, ac tam diurna sodalibus suis horsum Venturis applacidari, quam translationem marmoris Vienna horsum instituendam expensis Ecclesiae ordinari expetisset, committebatur prememorato Aulae prefecto, ut contractum cum eodem sculptore secundum facta pro et contra praetensiones declarationesque ineat, ac in duplici exemplari altero S. Illustritati Eppali, altero autem V. Capitulo fine ratificationis et fiendae ab utrisque subscriptionis praesentando