Levéltári Közlemények, 28. (1958)
Levéltári Közlemények, 28. (1958) - FORRÁSKÖZLÉS - Jakó Zsigmond: Viser Lipót értekezése a megyei levéltárak lajstromozásáról 1785-ből / 151–172. o.
160 Jakó Zsigmond debere; pätet dein methodum hanc eotum observari, cum duae paginae unius ejusdemque concursus sibi e diametro opponuntur, nam si initium congregationis a pagina dextram respiciente incipiat, tunc totus praemissus titulus eorsum adscribetur, prout in subnexo exemplo conspicitur: Gen. Cong. dd-o 15. Maji Ann. 1715. (Inscriptio titulorum fini regestrationis congruit et expedientem adjuvat.) Haec titulorum inscriptio sine ratione non allegatur, nam fini primario regestrationis congruit, qui esse debet rei cujuslibet praesentanea inventio, Tum facilitatem praestat expedienti, nam in hoc casu necesse non habet prímám paginam exquirere, ut dátum congregationis resciat, siquidem illud in singula pagina primo obtutu conspicere possit. §. IV. De protocollis originalibus. (Originalium protocollorum non minor cura haberi debet, quam purisatorum.) Quod dictum de protocollis purisatis, idem fere dici potest de horum originalibus; et •confitendum est, quod si protocoUa originalia in quibusvis tabulariis ita adpromptata haberentur, ut ea debitis marginibus distincta, in charta uniformi conscripta, atque etiam reducta essent, satius foret illorum ductu, quam purisatorum laborare. (Quare? explicatur. Et per occasionem qualitates in registratore requisitae in~ sinuantur.) Certum quidem est, inanem esse quamcunque praecautionem, nisi sui quemlibet honoris et famae existimatio ab executione mali deterreat; et quamvis supponendum sit, officium hoc, quod unius integrae provinciáé thesaurum complectitur, in quo jüra familiarum et ipsius adeo public ae salutis gubernandi ratio requiescit, probatae et integrae fidei viro, in quo (caeteris paribus) sinceritas et amor in publicum sedem suam fixerunt, conferendum esse; tarnen ne registrator in rebus fidei suae commissis ab ulla aetate subsumi queat, protocoUa etiam originalia in libros compingi faciet, ut futuris quibusvis temporibus de sincere peracto opere fidem posteritati praestent. (Ideo uniformia sint purisatis in numeris marginalibus ...) Ex praemissis liquet fidem secus conciliari nin posse operi, nisi uniformitas inter utriusque speciei protocoUa deprehendatur. Quocirca haec ipsa protocoUa in ratione numeri marginalis, qui ante quamlibet novam seriem (extractum) praemitti debet, purisato correspondere debent, hoc quippe inviante, omnem, de quo dubitandi quaestio adsurgeret, locum solvi debere in comperto est. (... et titulis, quos extus praeseferunt.) Unde rursum sequitur protocoUa originalia titulum quoque extrinsecus eum habere debere, quem habent purisata; sie, exempli gratia, est protpcollum purisatum anni 1731 in ordine suo tomus XV.; igitur et originale eundem numerum indicare debet cum ea differentia, qiiod in hoc apponetur: Protocollum Originale Comitatus T. Tom. XV., in purisato autem solum sie: Protocollum Comitatus T. etc. (ProtocoUa originalia quandoque ut purisata regestrantur. — Cur?) Quod si nihilominus originalia idmodi protocoUa illis qualitatibus instrueta sint, quibus purisata instrueta esse supponuntur, cum illis methodo praescripta procedendum erit. Haec argumentandi ratio desumpta est ab antiquiori aetate, nam eotum fere instar minutorum habebant protocoUa notarii, e quibus subinde coneeptus determinationum libris rite et formiter confectis ipsi inscribebant, minutis illis pro se retentis. Dum §. II. acta in classes suas distribuissemus, cuilibet classi clavem suae thecae, sive tabulati repertorialem adsignavimus ; quare cum protocoUa ad respectivas actorum suorum classes ref erenda sint, eadem clavi distingvi debent, qua ipsae actorum classes ab se invicem discernuntur; sie quodlibet protocollum generalium congregationum praeter jam supradictum titulum, signumque suae thecae, sive clavis respectivorum actorum A. indicabit, quemadmodum hoc in schemate XVIII. fig. 7. exhibetur. §, V. De signis in regestratione adhibendis. Explicatis iis, quae ad qualitatem protocollorum pertinent, in quibus rei summa posita est, et remotis obieibus, qui opus retardarent, restat, ut de signis citationum, sine quibus regestratio dari nequit, paüca adducantur.
