Linzbauer, Franciscus Xav.: Codex Sanitario-Medicinalis Hungariae 3/1 (Budae, 1853)
Regimen Francisci I. imperatoris ac regis
852 sequebatur ulla turbatio, quapropter salia, quae huic aquae inspissatae supersunt, nec basim metallicam vel terream, sed praecise salinam fixam habent; ad indagandum, an haec Potassa vel Soda sit. Parti D. affudi acidum essentiale Tartari ad illum aciditatis gradum, qui est cremori Tartari; verum nullus etiam post ulteriorem concentrationem secessit cremor Tartari; ex quo conclusi, basim salium neutrorum hac aqua contentorum esse praecise S o d a m. Quo autem sales hos fixos sisterem. Partem E. inspissavi ad exiguam quantitatem: haec, inter haec ultro turbata est, dimissa terra praecedente coctione secedenti prorsus simili; verum quantitas fiitrum ponderatum uno tantum grano auxit; liquor filtratus propter accedentem aquam, quae filtro abluendo inservivit, denuo inspissari debuit, ut salem in cristallis redderet, quod demum frigido in loco successit; primae hae cristalli duplicis erant generis: unum erat solitaria majuscula massa ex minoribus cristallis imbricatim congestis constans; alterum cristalli nitidae innatantes; illa grana 8 aequans, aceto forti sine effervescentia solvebatur. Alcochol hanc solutionem turbavit et dejecit salem semiliquidum, qui agitatione solidus est factus aequiponderans grana 2% hic ab argento arnoniaco liquide est solutus; solutio autem acido Nitri saturata, accessu Nitri Barytae large est praecipitata; fuit ergo sal Glauberii. Alcohol inter haec praestitit turbidum, donec post horam dimisit sedimentum levissimum, quod vix granum aequavit, et se in proba cum Potassa caustica et acido Nitri terram A. monstravit; haec ergo acidum illud est, quod Sodam acido vitriolico liberam saturavit, solutio» spirituosa cum aqua, qua fiitrum ablutum est, insoluta aequavit circiter grana 10 quae Sodae purae iudicant grana 3%. Reliqum propter cristallos innatantes, et nullo pacto subsidentes in massam cristallinam citra separationem redigi debuit, haec aequiponderavit grana 15, ex quibus aqua solutis argentum amoniacum dejecit grana 4, quae indicant acidi muriatici % grani, et consequenter salis communis grana i%-, Nitrum Barytae autem (post saturationem cum acido Nitri) grana 9%, quae indicant grana iy, acidi vitri o lici, et consequenter salis Glauberii grana 6%, reliqua ergo grana 7 fuerunt Soda libera. Quatvor ergo sunt momenta, quibus terra A hanc analysim impedit: l-o praecipitata metallica cum lixivio sangvinis facta reddit solubilia. 2-do Salia neutra acidum nitri vel muriaticum continentia reddit Alcochole solubilia. 3-io. Etiam volatiliora. 4-to. Acidum muriaticum in statu dilutiore per argentum plus minus inpraecipitabile; quibus accedit, quod ipsa terra A. cum aquae vaporibus profuga sit. Sequentia tamen aquae hujus principia sub his impedimentis sisti potuerunt, ex centum pollicibus cubicis. Acidi aerei liberi poll. cub. 51. Ferri gran, 1. Cretae gran. 22. Salis Glauberi gran. 8%. Terrae A. plus quam gran. 15. — Communis gr. 1% quae tamen quantitas, vere inferior est. Terrae A. T. gran. 2%. Sodae gran. 10%. Aqua haec utilis esse potest per acidum aereum integerrimae qualitatis, ferrum sat copiosum, et forte etiam per nova principia, quorum virtus Medicis hactenus ignota est. Solito minor salium purgantium quantitas, ipsa ad laudem aquae pertinet, utilia ejus principia deficientia, roborantia, putridum corrigentia secundis viis non subtrahendo. Puritas huic aquae eximia est, absolutissima futura, si ingrati odoris causa, truncus ligneus cum lapideo receptaculo , quod certe meretur , commutaretnr. Jacobus Josephus W interi m. p. Chemiae Professor.
