Linzbauer, Franciscus Xav.: Codex Sanitario-Medicinalis Hungariae 3/1 (Budae, 1853)
Regimen Francisci I. imperatoris ac regis
762 exposita praett. Dom. Vestris exhibeat, per Easdem horsum optationi Facultatis Medicae conformiter / submittenda. Datum Budae ut s. / Extractus Relationis physicalis. Ouamquam auspice Numine populum ubique sanum, si Bullam (a genesi, et effectu merito sic nominandam) si inquam Bullam gangraenosam, h e r- pescentem, notiori vocabulo, idiomate nostro Pokolvarr nuncupatam excipias , quam Kecskemetini, in Possessione Gomba et Vörös-Egyháza videre licuit. Memor Excelsi Consilii Locumtenentialis Regii ante plures annos emanati Mandati, quo indago morbi hujus en demi i, Physicis praecipitur; habita nunc occasione, in causam, genesim, progressum, effectum et curam popularem morbi hujus, qua potui sedulitate inquisivi. Morbus hic populares potissimum (nam quos vidi, plebei erant) cacochi- micos, arcta, aerique non permeabilia hypocausta inhabitantes, munditiem segnius curantes, potissimum faeminas (nam quas videre licuit, faeminae aetatis consistentis erant) invadit. Et quidem inopinate pruritus in plaga subsecuturae Bullae ad scalpendum invitat; partes totius corporis omnes, potissimum tamen extremitates, puta: manus pedesque infestat. Post scalptum ardor, huncque mox dolor cum tumore, quandoque immani partis, tandemque Bulla pisiformis initio rubens, mox nigrescens sequitur. Febre acuta comite: Bulla rupta in escharam nigram, haecque areola circulari continuo amplianda, et saepe superficiem biflorenarii longe superante, circumscribitur. Interim caro intermedia siderata, plurimis foraminibus pertusa tabescit; dolore, tumore, febre interim vigentibus, et perperam remediis repellentibus tractata , aut partem nobiliorem afficiens non raro in mortem sat citam terminatur. Congrue vero tractata trigesimo potissimum die sanatur. Et quamquam a peritioribus Medicis omnibus, antiseptica remedia: ab uno decoctum Corticis Peru, ab altero species antigangraenosae (puta Rutam, Scordium, Absynthium etc. a tertio Cicuta adaequate commendentur. Vilioribus tamen, lacileve habilibus remediis, in pluribus curatum morbum gaudens vidi. Quippe dum in V ö r ö s - E g y h á z a Parochum invisens, de popularium suorum salute inquirerem: accersivit humanissimus vir plures faeminas, quarum aliquae jam sanatae , una sanitati proxima, altera in vigore, tertia demum in exordio morbi constitutae erant, praeque meis oculis charitate Christiana deligans , remedia sua mihi pandit. Sumit namque concentratum decoctum vinosum foliorum salicis albae, pauxillo alumine crudo temperatum; hocqne decocto plagam abluit re- petitim, mox pulvere plantae, quam ejates Lipcsik vel Lepcsik, nos vero Ci- stus-Helianthemum vocamus, large inspergit, ex eodemque decocto sumtis foliis salicis copiosioribus plagam deligat; ter quotidie taliter reiterandam ; taliterque ut supra innui sanationem perficit. Plantam interim hanc, ab eodem humanissimo Parocho acceptam amico Doctori K i t a i b e 1, Chemiae et Botanices Adjuncto , ea cum requisitione tradidi, ut desumtum inde semen in hortum Botannices publicum inserat; futuro vere nosse volentibus monstrandam. Interim, cum morbus hic non semper extremitates, sed et partes nobiliores (puta, caput, collum, pectus; et non raro cum dispendio vitae petat; mandato Domini Ordinarii Vice-Comitis, de audita morbum hunc transplantandi possibilitate me ocius Kees keine tinum dere edocendus contuli, precibus
