Győry, Tiberius von dr.: Semmelweis' gesammelte Werke (Jena, 1905)
Tractatus de vita plantarum (Dissertatio inauguralis)
8 Tractatus de vita plantarum. omnes exsurgunt plantae partes et omnis planta. Sunt: textus cellulosus et vasa spiralia; posteriora tarnen nonnisi in plantis altioris vegetationis conspiciuntur, in his autem aut regulari ordine dispescuntur, aut absque lege sparguntur. — Hunc constantem ftrma- tionis typum respicientes Phytologi vastum plantarum regnum in cellulares et vasculosas dividunt, posteriores verő (secundum regulärem aut irregulärem vasorum spiralium adgregationem) rursum in exogenas et endogenas. — Textus cellulosus e vesiculis, tenerrima, dia- phana, de colore membrana formatis, perfecte in semet clausis, ac nullo pro distinctis componitur, quarum forma — generalis — sphae- roidea est, quae tarnen per diversam adgregationem, partium vicinarum pressionem in angularem, — cellularem — mutatur. Textus cellulosus matériáé protozoáé analogus omnes plantarum constituit partes, diversam tarnen in bis exhibet speciem, reguláris dodocaedri formáé in cortice medulla et foliis reperitur; cellulis elongatis perpendi- culariter sibi insistentibus in libro, alburno et tigno componitur, bis paralelle ad horizontéin jacentibus constructus in exogenis inter c.orticem et medullam situatur; tandem omni regularitate desti- tutus, e cellulis imperfectis, dispersis consurgens in vegetabilibus in- fimi ordinis occurrit. — Functio textus cellulosi est: humores condu- cendi; quam vero parietes cellularum perfecte clausi sunt, succorum motus nonnisi endosmoseos et exosmoseos ope locum habere potest, quo vesicularum permeabilitas et contractilitas suam symbolam con- fert; séd textus cellulosus etiam adsimilat, secernit, et secreta adservat, est ergo universim organon reproductionis. Hujus loci sunt: cellulae aereae et vasa Ttvev/uarocpoga, quae aerem atmosphaericum continent, et in variis plantis et variis rursum harum partibus inveniuntur, uti in Umbellis, Cicuta in specie insigne exemplum exhibente. Vasorum spiralium nomine canaliculi veniunt fibris argenteis spiraliter contortis compositi. — Vasa spiralia, quin dividantur aut inosculentur a radice ad apicem tendunt, ceterum non omnes hunc adsequuntur finem, verum in plantae partes laterales excurrentes hicce intereunt. — Vasa spiralia vegetabilibus alterioris ordinis propria sunt, quorum omnes subingrediuntur partes, corticem et medullam si excipias. Per aetatem aut pathologicam mutationem varias adquirunt formas, vasorummoriliformium, annularium, s c a - larium nomine a nonnullis Phytologis distinctas. — Vasa spiralia in plantis nervorum locum tenere, organaque irritabilitatis esse — ac fors sensibilitatis etiam — credimus, quorum influxu humorum circulus promovetur et processus vitális urgetur; cujus opinionis veri- similitudinem ilia evincunt: quodmemorata organa nisi in vegetabilibus majoris perfectionis observentur, aut si in iis minorum ordinum occur- rant, altioris dignitatis organa (fructificationis scilicet) provideant, nervorum animalium in modum decurrant, ac distribuantur. Per cellularum et vasculorum diversam congregationem varia formantur organa, inde composita; qualia sunt: Epidermis hae membranae textu celluloso ex succo constans omnes plantarum partes obducit — stigmate fors excepto, et isolatorem organici ab anorganico constituit. — In ejus externa superficie e poris, pilis, giandulis insignitur. — Pori cellularum terminationes sunt, quae sub parvorum foramellorum, regulariter ordinatorum, aut irregulariter dispersorum, specie manifestantur; subinde annulis contractilibus cinguntur, quorum virtute diu et coelo sicco aperti, hoc vero pluvio, aut noctis tempore
