Győry Tibor (szerk.): Semmelweis összegyüjtött munkái - A Magyar Orvosi Könyvkiadó Társulat Könyvtára 46. (Budapest, 1906)
Tractatus de vita plantarum
8 seminis vitalitatem excitando, processus dictos fovendo et urgendo. Eadem vero ratione, qua cotyledones aqua prsegnantur, et nisus evolutionis in embryone excitatur, turgescunt semina, rumpuntur tandem ejus integumenta, quae officium suum com- pletentia decidunt et exsiccantur, cotyledones vero nunc ab invicem discedunt, extricatur blastema, cujus radicula, quam- cumque antea regionem respexit, ad radicem in terrae sinu vertitur (sive vi centripeta, sive proprio in ejus vita fundato nisu), in quam plures demissit fibrillas, quae rudimentum constituunt novae radicis, gemmula vero per nisum lucem quaerendi, aut vim centrifugam determinata, minus rapide quidem, versus solem elevatur, liuicque unum, duove expandit foliola. Cotyledones vel cum gemmula super terram extolluntur, vel iufra ejus superficiem relicti manent, eamque habent momentosam destinationem, ut pro planta infante succos crudos, quos tenera adsugit radicula digerant et assimilent, imo propriam ei substantiam in nutrimentum subministrent; illa vero adolescente, perfectis atque roboratis huic functioni dicatis organis cotyledones munere suo exuuntur, marcescunt — moriuntur. — Temporis spatium, quod semina in germinationem consumunt varium invenitur, secundum plantas unde repetuntur ; sunt, quae cito germinant, uti Leguminosae, Gramina, Cruciatae, imo quaedam in ipso adhuc fructu hunc processum inchoant, de quo Rhizophora, Mangle, et Bulbine asiatica mira nobis exempla perhibent, dum alia per longius tempus se ad illum praeparant, quemadmodum Umbellatae, Rosaceae, Proteae, quae ad duos subinde annos hoc opus extendunt. Ceterum hic lucis, caloris, electrici varius influxus nimiam modificationem exserit. Gemmae hasi, integumento et rudimento rami constant, — Differunt a semine maxime eo, quod hoc vitam individui cum notis essentialibus etiam propagent. Evolutio gemmarum sequenti fit modo: luxuriante maxime vegetabili vita sub laeto aestatis regno vascula et cellulae, in foliorum axillis ut plurimum, deponuntur, quae sub parvorum nodulorum specie comparent, ex his rudimentum ramuli exsurgit, axin gemmae constituens, circa quam foliola (si gemma foliifera) aut petala (in gemma florifera) formantur, quae vario composita cernuntur, in determinatis tamen plantarum generibus certum obserV
