Kalocsai főegyházmegyei rendeletek 1867-1879

- 51 sionales primam ex trinis monitionibus, in sensu §-i 15-i legis scholaris a. 1868-i impertiendis, ab Excelso publicae instruetionis Ministerio propterea directam fuisse, quod praeseriptis dictae legis quoad eas satisfactum non fuerit, optantque, ut gressus figantur apud idein Ministerium ad elidendas sinistras monitionis talis sequelas condueentes. Re omní per longiorem pertractationem discussa et in debitam lucem collocata patuit, quod circa plurinias admonitarum scholarum non pauca acta sint ad eas legis exigentiis adcoramodandas, vei certe bona id faciendi voluntas comprobata fuerit. Quod sane a fatali illa monitione iisdein impertienda eo magis prohibere debuisset, quum in genere nec aconfessionalium scholarum faventior sit status, quum itern juxta disertum defuncti Baronis Josephi Eötvös Ministri, qui legis a. 18tí8-i praecipuus motor fuerat, testiinonium, vix ante 15 annorum decursum sperari possit, ut cunctis legis dictae postulatis in scholari Hungáriáé negotio plene satisfiat. Quare tum precibus Congregatorum deferens, tum proprio motu ágens Archi-Episcopus declaravit, quod informationibus hucdum haustis deincepsque hauriendis usurus sit ad Excelsum publicae instruetionis Ministerium eo disponendum', ut pro suo, quo eminet, justitiae studio a nimio nec fundato tali rigore ad scholas nostras adplicando abstineat. LIX. In congregationibus et conficiendis protocollis ac tliesium theologicarum annue Clero proponi solitarum elucubratione lingua hungarica adbiberi possit. Negotium nostrum multis titulis facilius et expeditius foret, si, quod verbi causa in Germania, Gallia, Italia, etc. obtinet, unica esset patriae nostrae lingua, cujus dein exclusivuui in officiosis tum pertractationibus, tum fratrum conventibus usum facere possemus. Sed aliter nunc se res habét. Quod ab antiquo sapientissime suetum fűit, lingua latina ceu officiosá in Ecclesia hungarica uti, id retinere et prosequi, praesentes diversarum patriae nationum animositatos et aemulationes, saepe tristem odii formám induentes, majoréin in modum commendant. Nec utile nationi hungaricae, eo minus Ecclesiae servitium praestaremus, si decreto et in effectum rigorose deducto hinc inde ecclesiastico linguae hungaricae v. g. in matriculis, in litterarum commercio, pertractationibus synodalibus, congregationibus Cleri, etc. usu : idem pro slavica, illyrica vei germanica praetendendi et vindicandi occasionem vei praetextum ecclesiasticis aut fidelibus, qui idiomata illa pro maternis habent, praeberemus. Quo jure quaeso his pláne ad recentiores anni 1868. leges provocare valentibus negaremus id, quod ipsi exercemus ? et quis rerum status, quae linguarum confusio, quae animorum abalienationes subsequerentur, si petito tali tunc jam justo deferretur? Ne quid nimis. Amemus, colamus linguam nostram, sed non necessariö ejusdem ibi, ubi latinam deinceps quoque bene adhibebimus, usu caveamus aggressiones contra ipsam quoque provocare et in hoc tantis discordantibus nationalitatum, confessionum, partium studiis misere dilaniato regno novarum 7 *