Bél Mátyás: Heves megye ismertetése 1730–1735 - A Heves Megyei Levéltár forráskiadványai 8. (Eger, 2001)

ÁLTALÁNOS RÉSZ - I. szakasz Természetrajz - A vármegye fekvéséről, természeti adottságairól

(5. §.) Nos Matram hoc loco non amplius, quam ut comitatus pars est et a Zagyva Agriam usque fluvios procurrit, describimus. Ea ergo a vico Hasznos prope Zagyvam ita incipit, ut ex valle rivi illius sensim primo in altum surgat, et ibi in ea fronte varios colles, viti amicos juxta defluxum fluvii Hatvaninum usque dispersit, iterum collectis jugis altius paulo attollitur. Pergit dein altiori semper dorso, et ubi supra Gyöngyessum summum cacumen erexit, iterum deciinat paulum, et quo longius procedit in orientem, declivioribus jugis descendit, dum iterum supra Agriam in parem altitudinem exsurgat, [tum deciinat iterum et rursus sensim deprimitur relictisque tantisper humilioribus jugis ad demissiora decidit et ubi ad Sirokum arcem pertigit, in diversos colles et sylvas dissiliit, solaque terreni positione usque Agriam protenditur, tametsi a tergo videatur altiuis assurgere.] Ex ea parte, qua campis conjuncta est [qua Campos subit] pulchre ex piano ereceta, aequali laterum serie, ab occasu in ortuni* solis properat, continuaque veluti saepe montanam partem comitatus a campestri separat. Ima ejus molliora sunt, diversis dumetis habitabilibus collibusque viniferis hinc et illinc eminentibus amoena. Media praeruptis passim ex asperis praecipitiis distinguuntur. Quae uti ad summum pergunt, et semper asuericii acclivitate in altum attoluntur, acquirunt horrenda subinde cacumina, et tam praecipites saltus, ut nihil severius fuerit antiquitus, quam ex summo vertice deturbare capitis accersitos. [Homicida, turbatores pacis, perduelles, latrones, fures et idgenus homicida ex summo ejus cacumine praecipites olim agebantur.] [Kékes hegy ejus cacumen altissimum] Altissimus omnium est vertex jugi Kékeshegy, qui supra oppidum Gyöngyös visitur. Is etenim juga inter alia metae instar eminet, atque tam alte assurgit, ut extimo coeruleus videatur spectantibus. Id et nomen ei peperit apud Hungaros. [Atque hoc eft quod coeruleus Kékhegy ab accolis nominatur.] [Sasok kősziklája (sic!)] Alter ab hoc aliquo modico tantum interstitio remotior in occidentem est mons Saskő, quasi aquilarum rupes, ab hospitio forte avium regiarum, quod illic sive divertunt, sive generantur magis. Altus mons est sed priori humilior. Ismétlés/másolási hiba. 32