Bél Mátyás: Heves megye ismertetése 1730–1735 - A Heves Megyei Levéltár forráskiadványai 8. (Eger, 2001)

ÁLTALÁNOS RÉSZ - I. szakasz Természetrajz - A vármegye fekvéséről, természeti adottságairól

3. §. [Qualitas ejus] Elegáns est regio, hinc montibus, illinc campis vastioribus distincta. Utrinque rigatur aquis et fluminibus, quae pulchre humectant solum, redduntque oram fertilem, tametsi haud parum obsint, dum effunduntur. 4. §. [Monies ejus praecipui Matra] Montium praecipuus totiusque non comitatus, sed Hungáriáé princeps est Matra. (Möns Matra vocatur etiam illa montium pars, quae trans Tibiscum a Boros Jenő usque ad Lippam procurrit, id demonstravit nobis ex litteris páter Timon, dum Cassoviae eum inviseremus.) Is in fínibus comitatus Neogradiensis ortus stringit utriusque et illius et Hevesiensis oras, pergitque una serie jugis aliis super alia asperioribus, hinc cohibitis, illinc diffusis in Borsodienses tractus, dum inde iterum sinistrorsum in montes Gömörienses desinat, perpetuisque jugis et sylvis succedentibus cum reliquis Hungáriáé montibus Fatra et Tatra, velut una et perpetua serie montium intercedente jungatur. Nam sicut illi a Moravia, Silesia et Polonia elevatis cacuminibus Hungáriám separant et obsepiunt, ita hic Matra campos regni Tibiscanos a montibus superioribus quasi rescindit. Ipse namque ex vasta illa camporum planitie, quae intra fines Transylvaniae et Danubium medio interfluente Tibisco diffunditur, et patenti ambitu milliaria a comitatu Pestiensi usque in Mármarosiensem milliaria sunt plusquam triginta, inde totidem versus Belgradum, Belgrado Pestinum sunt quadraginta plus quam centum complectitur, pulchre in altum assurgens, et postea, uti dictum est diffusus finis hinc est montium et initium. Terminat enim non tantum asperiora Hungáriáé superioris ex ista parte, sed etiam inchoat erectis ex campo jugis iisdemque in reliquos montes porrectis et a planitie separatis. Cum vero in finibus Matrae multi varient, aliique eos laxius, arctius alii circumscribant, nostri illud Matrae tantum nomine complectuntur, quod a vico Hasznos citra Zagyvam fluvium usque ad fluvium Torna, seu arcem Sirok 6 milliarium longitudine, latitudine hinc trium, hinc quatuor et quinque porrigitur. 30