Bél Mátyás: Heves megye ismertetése 1730–1735 - A Heves Megyei Levéltár forráskiadványai 8. (Eger, 2001)
KÜLÖNÖS RÉSZ - I. szakasz A tiszai járás fekvése és természete
Sectio II. De castris et oppidis hujus processus I. Castrum Szolnok Nomen accepit ab oppido, cui assidet intra orientem et meridiem. Hierher gehört, zu welcher Zeit diese Festung, und vom wem gemacht, wie nicht weniger was vor Fatalitaeten bis auf jetzige Zeit unterworfen gewesen sein. Formae est quadrangulae vallis ex terra aggestis et a quatuor angulis totidem innixis munimentis pari et materia, sed ad regulám ita compactis, ut murati vices castri praestare possint. Alte namque et solide opus cohaeret, loricisque praemunitum est. Interne templum et mansiones pro praesidio, externe sunt fossae, quae alte depressa profunditate duabus partibus Castrum circumveniunt. Illud enim ejus latus, quod in meridiem spectat, Tibiscus alluens munit, ei Zagyva a latere incidit occidentali, ibidemque fossae castri vicem explet, confluentiaque ita flumina totum Castrum aquis, dum opus sit, poterunt circumfundere. 1. §• [Solnok Castrum jussu Ferdinandi caesaris excitatum ab oppido nomen sortitur ] [Condidit hoc comes Salmensis Ferdinandi caesaris jussu anno post millesimum quingentesimum quadragesimo et nono. Nam postquam decrevit caesar, ut eodem oppido Castrum quoddam excitaretur, quod toti Hungáriáé superiori foret praesidio, comes capta arce Murány Agriaeque dato praefecto, recta ad hoc oppidum profectus est voluntati caesaris facturus satis. Et quia eidem Castro exstruendo natura monstravit locum inter Tibisci et Zagvae confluentem; idcirco mox Italorum, ut loquitur Istvánffius (liber XVI. folio 149) architectorum ingenio, atque arte, agricolarumque continuo labore munitio instar magni oppidi valida atque expugnatu difficilis exstructa est et quaecumque ad earn tuendam necessaria visa sunt, abunde omnia comparata. Tormentorum currulium magnae minorisque formae et sulphurei pulveris et ferrearum pilarum ingens numerus illatus. Munitionem autem, quam duo confluentes, quos nominavi fluvii cingebant, eodem in loco erigi placuit, quo ante multa saecula septemviri Ungarorum progenitores e Scythia ac septemtrione in Pannoniam migrantes earn latissima in planitie condiderant. Ei loco praefecit Franciscum Zaium Agria eductum, quod Agriensem episcopatum Ferdinandus Nicolao Olaho cancellario suo dedisset, isque eum Stephano Doboni, alterique Stephano Neskeio tuendum administrandumque tradidisset, sed quum non multo post Zaius ad praefecturam Danubianae classis Comaromium jussu regio translatus esset, Solnoco commendante Salmensi praefuit Bartholomaeus Horvatinovitius vir furtissimus atque ad illud munus judicio omnium accomodatissimus. 162
