A Fővárosi Nyilvános Könyvtár Budapesti Gyűjteményének bibliográfiai munkálatai V. Aquincum irodalma

I. Források és irodalom

13

Quelques-uns la prennent pour la Curta de Ptolomée, & d’autres pour ГAquincum de ritineraire d’A n t о n i n. Il est bien difficile de dire les choses sûrement sur ce point, & on n’en peut parler que par conjecture. Mais c’est une fable que le frere d’A t i 11 a l’a fait bâtir, & qu’il luy ait donné son nom de Budeus : Car ce frere d’Atilla estoit nommé B 1 e d a, & non pas Budeus, comme ces Amateurs de fables le prétendent, p. 5—6.

14. Histoire

de l’etat present du royaume de la Hongrie. Cologne : Pierre 1686. 213 [7] p.

B 943/262

Quelques-uns la (Bude) prennent pour la Curta de Ptolomée, & d’autres pour l’Aquincum de I’Itineraire d’A n t о n i n. Il est bien difficile de dire les choses sûrement sur ce point, & on n’en peut parler que par conjectures, p. 68.

15. The Seat of the War in Hungary, between the Emperor and the Turks. London: Beltesworth 1717. [4], 379 p. 1 t.

В 911/ 12

As for the Name of Offen, it signifies an Oven or Furnace, which Name was given it from the vast Number of Lime Kilns there are about it. It is suppos’d to be the Aquincum of the Ancients, by Reason of the Abundance of its Baths and Waters, and because that was a considerable Town in Pannónia, and seated on the Banks of the River Danube. Here it was that the Emperor Valentinian resided a long Time, after making War on the Quadi, which at present are the People of Moravia ; and this appears by some Inscriptions still in being.

16. Cellarius, Christophorus

Notifia orbis antiqui, sive geographia plenior, ab ortu rerumpublicarum ad Constantinorum tempóra orbis terrarum faciem declarans. Lipsiae : Gleditsch 1731. [12,] 1088, [60] p. В 930/7

Celebrius oppidum Acincum fuit, Anto- n i n o, Notitiae auctori, & A m m i a n о lib. XXX cap. XX ita dictum : Ptolemaeo & auctori Tabulae Aquincum, Graece Axvlyxov. Fallunt numeri diuersorum itinerum, quod per ripam in G-11 iam fert, & quod Acinco est Saluam ; nec Tabulae loca Aquincum vtrim- que excipientia fatis nota sunt, vt ita certa sedes non possit definiri. Quod vero in Notitia Imperii praefectus legionis imponitur Trans- acinco, & ante paullo Auxilia vigilum Contra- Acinco trans in Barbarico, quemadmodum pars Legionis secundae adiutricis Acinco erat, nec forte abludit ordo & series, ac distantia de- scripta ; idcirco sunt qui Budám siue Ofen Acincum interpretentur ; trans flumen quod oppositum est Pestum-Transacincum. p.447.

17. Timon, Samuel

Imago antiquae Hungáriáé, representans terras, adventus & res gestas gentis Hunnicae. Cassoviae : Typ. Ac. 1733.

Miiz. kvt.

Aquincum apud Ptolemaeum p. 15. et apud Szentiványi p. 18.

18. Bél, Matthias

Notitia Hungáriáé Novae Historico Geographica. Divisa in partes quatuor. Viennae: Straub 1737. Bq 911/ 22

Tom. III. Sectio I.

Cap. 1—2. De vetere Buda : Buda Vêtus, olim Romanorum habuit coloniam : an fuerit Aquincum : designationis difficultas. Auctor arbitratur Romanorum aetate Aquinci nomine Veterem Budám fuisse cultam. Quae vero tunc Aquinci fata ? Opinione B é 1 i i invasionem barbaricam post Valentiniani fata acce- disse, cuius extrema aetate stetièse Aquincum constat. »Nisi velis opinari, Aquincum, in ferius, ubi nunc Buda Nova est, superius, ubi Vêtus, Sicambriam sedisse.« Sicambria certo uti in confesso est, apud rerum Hungari- carum scriptores, regia Hunnorum fuit.

Tom. III. Sectio I.

Cap. XIII. »Aquinci Romani vestigium dif- funditur tota ea planitia, quae a suburbiis Budae Novae, inter montes Pilisios& Danubium, ad XL circiter studia excurrit. Neque, solo hoc continenti, urbs definiebatur, in insulas pro- trusa fuit, sive revera connexas tunc, reliquo terreno, sive rescissa demum tellure ; cum amnis, quod sólet, novum isthac alveum exca- vasset. Utrobique Romani cultus ostenduntur monumenta. Quae in continenti, ad bis mille passus in Iongitudinem protenduntur, muro constant solido, sed deraso iam, et vix supra terram, nisi per tumulos eminente. Substruati intus formices indicium faciunt, apothecas hie annonarias, vel alias quasqunque fuisse. Exten- duntur haec murorum fundamenta medii mil- liaris decursu ; concamerationes autem haud longius ostendunt, quam ut hodie, pulveris pyrii officina. Vix ea ducentis passibus pro- currit, cum solida iterum humus protubérante passim rudere, aggeres an muros, in Danubium usque continuatos, ostendit. Semino vero quod et Marsiglius expressit, ordine tumuli iidem, intermissa ingruti fossa, producuntur, urbemque quasi perpetuo quodam valló vel divisisse, vel praemunivisse videntur. Auctor eredit hos illos esse tumulos, qui columnis, iusta intercopedine discretis ; aquae ductus, ex mente Marsiglii sustinebant. Nam ab eo nihil observatum est aliud, quam quod desi- nentibus ruderum tuberibus aquae demonarint fonte gemino. His rivis Marsigliano aquae- ductus constitisse arbitratur.«

»Ultra aggeres murosve rudus reliquum usque ad vestigium templi Albae Mariae pro- tenditur. Notare enim ubique possis cum moenium, seu aggerum, turn aedificiorum monumenta. Modico terrae motu, vei refossis aliquantum parietinarum, quae deiectae iam sunt fundamentis ; hie numi veteres, alibi insigniti litterulis lapides ас latercali, iterum deorum dearumque simulacra et id genus alia eruuntur. Monstrabantur nobis numi August i, Tiber ii, aliorum ad V aI e n t i n i a n i fere aetatem, quod indicio nobis erat, quibus temporibus, cuius stipendio Legio Auxiliatrix isthic meruerit. Qua elevatior terrae positio est et ad radices montium sur- rigitur, emortuales tumbae et inscriptiones, eius generis aliae effodiuntur.«

Inscriptiones Aquincenses : p. 183. I. = CIL 3533 = 13367 = Bp. R. V. 99.

II = CIL 3540 = Bp. R. V. 100, p.453 = CIL 3607 = Rom. Desj. 197.

19. Marsigli, Louis Ferdinand]

Description du Danube depuis la montagne de Kalenberg en Autriche, jusqu’au confluent de la riviere Jantra dans la Bulgarie, contenant des observations géographiques astronomiques, hidrographi- ques, historiques et physiques par —. Traduite de latin. Tome I,—VI. A la Haye: Jean Swart 1741 q 09/499