Rosenauer Károly: A Beszterczebányai Á. H. Ev. Gymnasium története. Besztercebánya 1876.

A beszterczebányai ev. gymnasium mint egyházi intézet 1678-tól a legújabb időkig.

iáő az egyházközségben is, s e lelkesülés nemes gyümölcse az egyháztagok nagylelkű áldozatkészsége volt. Habár ezen áldozatkészség éppen ekkor a templom fölszerelése által eléggé igénybe volt véve, s a terhes időviszonyok új nyilvánulását nagy mérvben megnehezítették; mégis a polgárság a Beszterczebányán fölállítandó kerületi gymnasiumra rövid idő alatt 1500 ftot adakozott. Más körök is érdeklődtek az uj intézet iránt. A nógrádmegyei protestáns nemesség több tagja 3000 ftnyi alapítványt tett a beszterczebányai kerületi gymnasium javára azon kikötéssel, hogy ezen intézeten a latin és német nyelv non exstitisset, illas fodinis et particulis eorum Boczensibus inprotocollando, quae illo tempore nimis steriles fuerunt, successive pro parte ecclesiae tarn in capitali quam accreto interusurio, ac insuper superveniente benedictione, quia eousque tacnit d. debitor, transactionaliter numeratis do. Yalla 1700 fl., remotis aliis creditoribus Yalliauis, qui non parvam confusionem mihi dabant, cum benedictione ad fl. 11000 vindicavi perennaliter. Non absimiliter legatum do. Sexti, inspectoris olim, rf. 1000, magnis molestiis, sed magistratu petito meo fa. vente a d. Joanne Matulay velut liaerede constituto et simul testamenti executore, reiecta eius chartabianca in diversum sensum stylisata, nullis minis eius territus, meo proprio laboré vindicavi. Oblatum quoque Klimiannm, salis nitri coctoris Radvanensis, in domibu3 Smidiana et Kelneriana in piatea inferiori post interventum incendium 1783 mea cura tectis, ac in horto post portám inferiorem, emtoribus melionbus non repertis, non quidem ex toto sed tantum circa ad fl. 1600 incassavi. Parochialis aediflcii ex defectu fundi irreparati haerentis omnia aedificia, saepimenta ad ruinam propendentia vei emendavi, vei ex novo posui. Gratulor proinde mihi non obstanta divisione per septem neoerectas ecclesias quod deus meo sincero conatui in tantum benedixerit, sed gratulor magis hujati venerabili ecclesiae, quod non tantum a passivis fuerit liberata, sed insuper et scholas et oratorium satis splendida et solida habeat posita et praeterea ad rf. 9000 praeter dubia possideat. Expertus tarnen sum etiam diversas calumnias, improbationes, indignas cavillationes. Si pro voto meo ulterius res relicta fuisset, experta fuisset incl. communitas, quod nec 40 alumni, sine quibus nunquam schola ad florem Ventura est, oneri domesticis fuissent. Intertenuisset ipsa ecclesia suo fuudo et scholam et alias necessitates. Sed taedio captus non curavi, si congregata haec pecunia et in alios tines converteretnr. Yereor tamen ne auditorio ferendorum ouerum et obligationum iusufficiente suo tempore et ipsa restrictio subsequatur. Caeterum inclyte venerabilis conventus! venit tempus, appropinguat hora, quae migrare jubet. Constat omnibus me et primum et ultimum Raksányum in medio vestri vivere. Octo inspectores supervixi, omnibus pronus sive laboré sive fatigiis adstiti, juvi, nulla excusatione habita mearum privatarum occupationum. E domibus inspectorialibus cassam ad aedes parochiales ideo transtuli, ut v. ministerium cum aliis sinceris commembris ecclesiae administrationi ejusmodi cognitionem sinceram habeat. Totum laborem circa cassam ad quatuor dies per annum manu publica definiendum reduxi. Piacúit haec mea dispositio iam initio, et concurrerunt quam plurimi tempore numerationis pecuniae quatembralis. Sed quid fit? Cito nausearunt adeo, ut deficiente do. Krejchl vix invenire potui, qui a cassa tantum claves recipere voluisset. Persuasi tarnen dm. defunctum Lakner, qui per 16 annos sincera fide cassae curam habuit. Quid restat, quam ut et ego me parem ad ingrediendam viam antecessorum. Igitur quum per labores, ut credo, satis utiliter ecclesiae praestitos pax et quies quaerenda veniat, nihil restat aliud, quam ut ego pro habita mecum patientia in officio inspectorali grates competentes faciam. Facio itaque eas amplissimas. Commendo hanc ecclesiam benignae paternae protectioni altissimi. Yoveo vobis, ut deus tribuat. huic ecclesiae sinceros et bonos inspectores, de quibus iuste dici posset: priores boni fuerunt, sed praesentes et moderni eos superant. Haec deducta esse volui, ut cum memoria nominis mei in medio vestri intra aliquot annos vei etiam menses sit cessatura, fidelia et sincera commembra ecclesiae videant in annalibus huius ecclesiae, se habuisse olim et Raksányum inspectorem." — Az egyházközség kérelme folytán azonban a fölügyelőséget tovább is megtartotta.