Esztergom Évlapjai 2000
TÓTH Krisztina: Esztergom város templomainak 1701. évi vizitációja
In nova libera regiaque civitate Strigoniensi fűit quidam caluger Rascianorum synagogam suam erectam in piatea Budensi habens de quodam habito mandato visitatorio suae eminentiae. Priusquam ad visitationem ivissem, perillustrem comitatus Strigoniensem vicecomitem Melchiorem Sándor consulebam quomodo dictus caluger qualive modulitate ex loco profato potest exturbari habito aliunde suae eminentiae archiepiscopi Strigoniensi locique et comitatus eiusdem supremi comitis gratioso mandato quatenus in amandando et de loco hoc exturbando iam fato calugero Rascianorum (qui non ut animus curet, sed sua lucra quaererat et se ipsum pasceret) adlaborarem accedente etiam ea dicti eminentissimi principis Christianorum non minus ac pientissima oblatione quod nimirum in locum ipsius verum animarum curatorem substituere velit. Igitur cum taliter promentionatum vicecomitem sermonum habuissem, statim et comitatum idem vicecomes se adstulit ac conpromisit preperitum calugerem hac via modaUtave exturbandum quod nimirum licet idem mandatum suae maiestatis sacratissimae protectorium habeat, illud nihilominus huic precise determinato loco minus sonaret, nec in illo locus hic expressatus haberetur sed hoc unice ne alibi in suis locis dictus caluger turbetur, cum haec libera regiaque civitas Strigoniensis tempore emanationis et extradationis mandati protectionalis nec dum fuerit, sed post modum erecta fuisset, non videtur idem protectoriale mandatum posse sonasse etiam ad hanc novam liberam regiaque civitatem Strigoniensem ut in ea saepe fatus caluger liberum exercitii sui schismatici locum et templum aut potius synagogam habere permittatur. Et hoc pro fundamento et ratione habito celebrataque primitus suprafati comitatus Strigoniensis congregatione toties repetito Rascianorum calugero ut se inde quantocius ausportaret, denunciatum fűit. Cui denuntiationi idem caluger debitum morém gerens clasibus a synagoga sui templo et ecclesia sua ad manus civitatensium relictis se inde ausportaret. Civitas porro praedictas claves manibus admodum reverendi domini Pauli Malonyay qua sui actualis plebani resignavit cui serio comissus demanatum est ne ulli e manibus suis easdem dare ausit usque dum aliqua de synagoga illa ab eminentissimo principe praelato nostro gratiosissimo venerit dispositio. In nova libera regiaque civitate Strigoniensi egrediendo qua parat via versus Dorogh in uno campo lato non minus ac speciosissimo actu erigitur una capella ex fundamentis per eiusdem civitatis plebanus admodum reverendum dominum Paulum Malonyay in memóriám funestae cladis et infelicis illius a(nno) 1663 cum Turcis conflictus Hungarorum in quo multa millia Christianorum funeste occubuerunt ubi Turca obtenta contra Christianos victoria sua castra stitit et omnium Christianorum interfector captibus ad duos cumulos consportatis super tali eorum nece Tyrannus tyrannice gloriabatur et his tahter in acervis ad maximum genti Christianae dolorem intacte relictis cum fastu et arroganti glória secessit, in hoc igitur ipsissimo loco ut Deus eorundem interfactoribus animabus uberius exoretur, sacra mlssae officia ac alia divina celebrentur. Praepositus dominus plebanus cujus et naturalis ac páter proprius tunc temporis pro defensione Christianae suae patriae occubuisse dicitur. Capellam erigi curat 62
