Dunántúli Protestáns Lap, 1894 (5. évfolyam, 1-52. szám)
1894-10-07 / 40. szám
€35 DUNÁNTÚLI PROTESTÁNS LÁP. Ezekben vázoltuk röviden e gonddal készült mű gazdag tartalmát; a tartalom gazdagsága, azt hisszük felment attól, hogy e könyvet lelkészeink s a valláskérdései iránt érdeklődő világiaink figyelmébe hosszasabban ajánl gassuk. Dr. Antal Géza. De actione quaestionum perpetuarum Bomanorum. 2. De acfione in iudicio. Initíum actionis ín iudicio fűit indices, qui in causa, de qua quaerebatur, potestatem legitimam habuerunt sententiam ferendi, deinde etiam ipsas partes ín iudicium vocare seu citare, quod hoc modo fiebat: ut nőmén illorum qui adesse deberent, de tribunali praetorio, per praeconem proclamatum esset et si statim non esset responsum ter per praeconem iteratum esset. Cic. in. Yerre 40. 98. div. 13. 4L p. Clucut 17. 49. 18. 10. 21. 58. p. Mil. 19. 50. Si accusator iam ter provocatus esset et se non ostendisset tune causa finita deelarata est; si reus nomen suum non esset professus, tunc poena, quae statuta erat in crimen, cuius accusabatur, reus multatus est (Cic. Verr. act. X. l. II. 27. 38. 40.) Si autem absentes causam non adveniendi amicos v. propinquos nuntiarent, tune quaesitum fuit iustane sit causa; si cognitum est causam esse iustam actio dilata est (comperendinatio est facta.) Si quis iudicum non adveuisset et nullám rationem iustam non adveniendi reddere potuisset, praetor eum pecunia multavit v. per apparitores adesse iussit, — Citatis prsesenlibus iudicium constitutum est. Praetor iudicium exereiturus animum ad id potissimum intendit, ne qua necessitudo iudicibus esset cum partibus ; talis necessitudo orta est a propinquitate vei commuuitate eiusdem sodalitatis aut collegii. Consilium iudicum constitutum est sortitione, qua propter praetor nomina omnium iudicum in urnám coniiciebat et ex urna tot nomiua educebat, quot-- ex lege ratione sceleris — ad constituendum iudicium oportebat. Si actores sortitis iudicibus cöntenti erat, constiiutum est iudicium; indices sortiti et accepti delecti appellabantur. (Cic. pr. Rose. 3. 52. p. Mar. 39. Verr, act. I. 17. p. Süll. 33.) Si vero sortitis iudicibus nou erant cöntenti iure reieciiotionis utebautur, quo iure primum accusator, deinde reus nulla data ratione reiieere potuissent iudeces, qui sibi non probarentur. Cic. pr. Sulla 33. Verr. act. I. 5. de or. II. 70. Plil. XII. 7. Praetor loco reiectorum iudicum novos designavit hac raeione, ut ex urna tot iudicum nomina extraheret quot sufficerent, ut numerus iudicio constituendo necessarius compleretur. Cic. pr. Süll. 33. pr. Cluen 32. Verr. I. 10. 61. Modus alius constituendi fuit editio iudicum, cuius varia distinguas genera necesse est. Unum geDus editionis, quod lege Servilia repetundarum continetur, erat 636 quum utraque pars centenos indices desiguaret, deinde ex iudicibus ab altera utraque parte designatis altera par& quinquaginta reiieeret, ut tautum indices centum remanereut; alterum genus ediitonis, quod lege Licinia sodalitatis circumscribitur hoc voluit, ut reus ex quaüuor tribubus ab accusatore designatorum iudicum unam reiieeret et hoc modo iudices tri um tribuum acciperent potestatem sententiam ferendi in causa, de qua quaereretur: Cic. pr. Plan. 16. 17. Att. IV. 15. Iudices sortitione, subsortitione aut editione designati statim in leges iurabant, ut obstricti religio ne iudicarent, non iurabat praetor, quippe quem iurare non necesse esset, utpote sententias colligentem, non vero ferentem. Si autem fiuitis omnibus, quae ipsam actionem necessarío antecedebant, múlta iam dies esset, ut actio terminal! eadem die non posset, ad agendum nova dies dicta est. Quum iurassent omnes praeter ipsum praetorem nomina eorum in album referebantur et palam ad tribunal praetoris habebantur, ne pro selectis iudicibus, ut fit in multitudiue aliqui supponerentur corruptissime iudicaturi. In causa Verris Cicero plures praeterea libellos fecerat, quibus nomina iudicum contmerentur. (Verr. I. 6.) Post constitutum iudicium inchoata est actio, quae si una die finiri non potuisset instituta est actio secunda, quae die perendino fieri solebat, inde comperendinatio appellata est, ad quam et indices et partes nomiuatim citari debebant. Cic. Verr. I. 7. Aliud genus dilatae actionis erat amplicatio, quae tum occurrebat, si causa actioue terminata aperta non esset facta, ut salva religione sententia fieri potuisset; praetor ideo verbo amplius (sc. cognosceudum) actionem novam idest ampliationem dixit. Cic. But. 22. Verr. I. g. 29. p. Caec. 10. p. Cluen. 28. 38 47. Inter ampliationem et comperendinationem hoc maximé interest 1. quod ampliatio fieri potuit in quavis actione, 2. comperendinatio tautum in actione de repetundis ; ampliare causam idem fuit ac iterare actionem primam, comperendinare vero actionem inceptam persequi, quare (comperendi ratione) actio una in duas quasi partes dividebatur, quarum una, quae prius agebatur actio prima, altera autem die perendino habita, actio secunda appelabatur 1 3. comperendinatio tantum s.emel fuit permissa et legibus circumsripta; ampliatio autem saepius fieri potuit, dum probatum esset reum sontem aut iusontem esse; et ex arbitrio iudicum pependit: 4. comperendinatio tantum die legibus iussa, ampliatio qualibet die haberi potuit. Dr. L. Kapossy. VEGYES KÖZLEMÉNYEK. — Báró Vay Béla, a tiszáninneni egyházkerület újonan választott főgonduoka, a nagy-kaposi kerületi gyűlésen foglalta el új tisztségét egy olyan beszéddel, melyet olvasva nem kétkedünk, hogy a nagy Vay Miklósnak méltó utódját találta meg benne egyházunk. Olyan őszinte,.
