Dunántúli Protestáns Lap, 1894 (5. évfolyam, 1-52. szám)
1894-09-30 / 39. szám
619 DUNÁNTÚLI PROTESTÁNS LAP. 620 1. De actione in iure. Postulatio. Postulator in foro comparuit et adiit praetorem et postulavit, ut sibi nőmén eíus, quem in ius vocare voluisset, deferre liceret. (Cic. div. 20. p. Lig. 6. 17. Epist. Vili. 6. 1.) Tempore postulandi ante omnia agebatur postularine posset homo, de quo quaerebatur (quia in magistraius et in eos, qui reipublicae causa abessent, dum nmnere publico fungerentur, ági nou potuit, Val. Max III. 7. 9. Tac. Ann. XIII. 44.) Quaesitum est praeterea, postulator haberetne potestatem postulandi, quia agere nequewnt íilii in parentes, líbertiui in patronos, infamia illati, calumniae condemnati, non nunquam autem bis quoque jpermissa est postalatiq Saepé evenít, ut duó aut plures ín causa aliqua accusationem sibi deposcerent, quod cum accidit, tűm iudicium factum est ante omnia, liter deberet nomen re deferre ; quod iudicium divinationem dixerunt, quale autem hoc iudicium fuerit, facile ipsa Ciceronis in Q. Caecilium divinatio docet. Habita est euim haec oratio, cum decernendum esset inter Caecilium et Ciceronem, liter accusaiionem contra Verrem institueret; divinatio dicitur haec oratio, quia non de facto quaerebatur sed de futuro, quae est divinatio ; indices ergo non de praeterito, sed de futuro statuunt, mer sit rectius accusaturus ; quod totum, quia coniectura nititur, divinare dicitur, eorumque iudicium divinatio appellatur. Praetorem in hac quaestione decernenda plurimum potuisse iam inde patet, quod iudicium hoc ex albo iudicum suo arbitratu constituere potuit. Saepe etiam multi exstiterunt eiusdem criminis accusatores, ex quibns qui primas partes egít, is accusator est dictus; qui secundas, tertias, subscriptor proximus etc. Jus subscribendi dabatur a praetore sicuti ius deferendi nominis et accusandi. Cic. Divin. 15. Subscriptores definit Asconius causidicos, qui adiuvare accusatorem solerent. Itaque hi fuerunt accusatores quasi secundi, qui et ipsi hac subscriptione testatum faciebant se accusatoris primarii factum probare: seque ipsos voluisse accusare nisi has partes ille sibi sumpsisset. Quattuor numero fuisse subscriptores ex eadem oratione apparet. (Cic. p. Clu 47. p. Plane. I. 24. p. Cael. 2. 11. 15. Verr. I. 6. Tac. Ann. I. 47. IV. 34. Accusator cum postularet aliquem alicuius rei iurando firmare debuit se bona fide, non calumnia reum in ius vocatum esse. (Liv. XXIII. 47.) Delationi nominis reus non debuit adesse, Cic. Verr. II. 38. 94.; praetor reum absentem vocari iussit, ut causam sibi obiectam audiret et causas suas proferre posset; si forte reus non adveuisset, res haec causae orandae impendimento non fuit, Si reus delationi nominis adfuit, facta est interrogatio; accusator nempe interrogavit reum partes praecipuas causae (Liv. XLV. 37. Sail. Cat. 18. 31. Verr. act. I. 2,) Etiam si reus confessus esset scelus, praetor tarnen non postulavit sententiam, verum coustituit actionem in iudicio et iudices decreverunt de fortuna rei (Cic. Verr. I. 5. III. 95. V. 64. p. Lig. 1. Tempore imperatorum sublata est interrogatio. Interrogatione ad finem adducta facta est inscriptio. Praetor a reo responso dato iuscripsit in tabulis publicis causam et quidem sic, ut in prima tabula fuerit nomen rei, in altera accusatoris. Cic. pr. Cluent 31. 86.— Actio ulterior ex inscriptione praetoris pendebat ita, ut si is, in quem inquisivissent in cognitione constituta alius criminis quam quod praetor in tabulis publicis inscripsisset reus esse inventus esset, inscripti criminis absolveretur. Iuscriptione facta praetor edixit se causam recepisse et accusatum inter reos retulisse. Cic. pr. Rose. 10. Verr. II. 38. 41. ad div. VIII. 8. de iuv. II. 19. Tac. Ann. IL 74. III. 70.) Reus multis niolestiis subiectus erat, nam iuribus civilibus privatus magistratum petere non potuit, plerumque vestem sordidam sibi induir, idem fecerunt familiares et clientes eins, qui eadem veste induti adibant cum illo ad iudicium, ut iudices ad misericordiam inducerent Cic. Verr. I. 58 p. Suli. 31 pr. Plane. 12. 41. Tac. Ann. II. 29. Recepto rei nomine, hoc est in tabulas praetoris relato nomine eius, qui erat accusandus, praetor certam diem, qua accusator et reus ad indicium adessent, constituebat, quod ita fecit, ut rationem haberet temporis inquisition! necessarii. More iuris dictionis Romanae nou praetoris, sed accusatoris fuit indicia omnia providere, quibus evinci posset reum sontem esse, et cum indicia haec saepe ex provincia longissima providenda essent, praetor ratione huius rei turn minus, turn plus temporis dedit. Inquisitio nominabatur spatium temporis, quae inter receptionem nominis et tempus dictum fuit et per quod actores inquirendo et argumentis necessariis providendis occupati erant. Praetor dies undeviginti dare solitus est, sed si necesse fuerit, etiam plus temporis dedit; die autem dicta partes comparere debuerunt, nam contra praetor secundum praesentem iudicavit: accusator amisit iuspostulaudi; reus condemnatus est; saepe autem factum est, ut pars quidem utraque die dicta compareret, sed a praetore, ut aliam diem diceret, ex quacumque causa posceret. Durante inquisitione hidici nulla res fuit cum causa; magistratus actores in inquirendo adiuvare debebant, si tabulis publicis a praetore acceptis probabant se habere ius inquirendi. Dr, L. Kapossy. (Folyt, köv.) MX Y VEGYES KÖZLEMÉNYEK. — Köszönetnyilvánítás. Nagys. Dr. Darányi Ignácz főiskolai világi gondnok ur azon alkalomból, hogy a főgimn. ífj. segítő-egyesület alaptőkéjének gyarapítása végett gyűjtést rendez, ismét kiváló jelét adta főiskolánk iránt való páratlan szeleteiének s nemes áldozatkészségének, a midőn nevezett egyesületünk részére, rögtön a gyűjtő iv vétele után, mint első küldött 10 forint adományt. Kedves kötelességemnek tartom, hogy a nemeslelkű adományozó nagy becsli adományáért e helyen is kifejezzem az egylet nevében, az egylet legmélyebb köszönetét. Szakai Károly e. tanárelnök. — A dunamelléki egyházkerület közgyűlését, - mint a P. E. I- L.-ból olvassuk, az elnökség október hó
