ARHIVSKI VJESNIK 31. (ZAGREB, 1989.)

Strana - 14

Stjepan Krivošić, Izvori za historijsku demografiju: starije matične knjige. Arhivski vjesnik, 31/1988. sv. 32, str. 13—30. Kad je francuski historijski demograf Louis Henry prije tri i pol desetljeća, na počecima razvitka suvremene historijske demografije, pisao raspravu o matičnim knjigama u službi historijske demografije, nazvao je te knjige »demografskim blagom na ugaru«/ »Ni jedan dokument nije istinit kao župna knjiga, taj spisak sudbina koji fiksira trenutak« — napisao je francuski historijski demograf Pierre Chaunu. Kad se poslije rata pristupilo korištenju starijih matičnih knjiga za demografska istraživanja, te su knjige prestale biti »usnula masa« starih arhiva, one su sada čudesna i skoro jedina dokumentacija za historiju prostog puka. Dvjesta milijuna ljudi u klasičnoj Evropi nije ostavilo drugih tragova svojih života protkanih s nešto malo radosti, mnogo muka i malo nade. Te knjige podsjećaju na najsvečanije trenutke njihova života (rođenje, vjenčanje, sahrana i dr.).

3 Ovo oduševljenje matičnim knjigama, koje su pokazali Francuzi, prelazilo je i na druge narode. Na Zapadu više nego na Istoku. No, proces je bio spor i dugotrajan. Kakvo je stanje u nas? Matične knjige s područja SR Hrvatske nalaze se u devet arhiva i jednom muzeju: ukupno 6429 knjiga. Najviše ih ima u Zagrebu: 2291 knjiga.

4 Izvjestan se broj knjiga nalazi kod crkvenih ustanova.

5 Inventar matičnih knjiga u zadarskom arhivu objavio je A. Strgačić,

6 u splitskom D. Božić-Bužanić,

7 u dubrovačkom I. Ficović,

8 a u osječkom S. Sršan.

9 O matičnim knjigama koje se čuvaju u Zagrebu pisao je I. Karaman.

10 Matične su knjige u nas rijetko upotrebljavane za demografske analize.

11 2 L. Henry, Une richesse démographique en friche: les registres parossiaux. Population, VIII, 2, Pariz 1953. 3 P. Chaunu, Civilizacija klasične Evrope (prijevod s francuskog). Beograd 1977, 166. * Arhivski fondovi i zbirke u arhivima i arhivskim odjelima u SRH, Beograd 1984. 5 U desetak župa Gorskog kotara nalaze se matice u župnim uredima. A. Burić, Povijesna antroponimija Gorskog kotara u Hrvatskoj, Rijeka 1979, str. 281—283. 6 A. Strgačić, Inventar fonda matičnih knjiga Državnog arhiva u Zadru. Arhivski vjesnik II, Zagreb 1959. 7 D. Božić-Bužančić, Inventar zbirke matičnih knjiga u Historijskom arhivu u Splitu, Split 1965. 8 I. Ficović, Zbirka matičnih knjiga Historijskog arhiva u Dubrovniku, Arhivski vjesnik XXV, Zagreb 1982. 9 S. Sršan, Matične knjige za područje Historijskog arhiva u Osijeku. Arhivski vjesnik XXX, Zagreb 1987, XXXI, 1988. 10 I. Karaman, Zbirka matičnih knjiga Državnog arhiva u Zagrebu, Arhivist, Beograd 1956, isti, Matične knjige sa područja Hrvatskog Zagorja XVIII

—XIX. stoljeća, Arhivist, Beograd 1968, isti, Protection of old parish registers on the territory of Federative People Republic Yugoslavia. Archivum VIII, Pariz 1958. 11 V. Stipetić, Istraživanje brojčanog razvoja stanovništva na području SR Hrvatske i zadaci historijske demografije. Predgovor knjizi: M. Korene i ć, Naselja i stanovništvo SR Hrvatske 1857—1971, Djela JAZU 54. 14