ARHIVSKI VJESNIK 4-5. (ZAGREB, 1962.)

Strana - 363

tike formiranja jugoslavenskih nacija i njihovih uzajamnih veza, a koje zahtjeva »kompleksno naučno zahvatanje svih domena narodnog života čitavog perioda kapitalizma a djelomično i feudalizma«. Ističe se dalje i potreba da se jugoslavenska historiografija prihvati i obrade problema svjetske historije, najprije onih »u bližoj vezi sa historijom naših zemalja«, a zatim i niza širih problema iz novije i savremene historije, s »posebnim osvrtom na pitanja međunarodnog radničkog pokreta i borbe zavisnih naroda protiv kolonijalizma.« Iz starije prošlosti naših naroda naglašava se potreba obrade: ekonomsko-društvenih odnosa u našim zemljama u doba klasičnog feudalizma, zatim formiranja i razvoja kulture Ilira i Tračana, kao i razvoja slavenske kulture na Balkanu. Naročito je akcentuirana potreba jedne marksistički obrađene historije jugoslavenske historiografije, ideologije i naučne misli, time da to bude djelo »izrazito ideološkog karaktera koje će imati veliki uticaj isa gledišta ukupne nacionalne kulture i biti značajan prilog proučavanju ideologije, prije svega, našeg buržoaskog društva«. Konačno, istaknuta je i važnost publiciranja historijskih izvora (»naučne dokumentacije«), pa je u tom pravcu dat prioritet pripremi za objavljivanje: a) diplomatske građe Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije, i b) Monumenta turcica (građe na turskom jeziku za historiju jugoslavenskih naroda).^) Fiksirajući dalje one osnovne, šire i kompleksne, probleme koji bi trebali da uđu kao osnovna tematika u neposredni perspektivni program naučno-istraživačkog rada za period 1962-1967. godine, Savezni jë savjet za naučni rad u oblasti historije izdvojio temu: Historija naroda Jugoslavije u XX vijeku (do g, 1958.) U obrazloženju ovog prijedloga i zaključka s pravom je konstatirano da »naša najnovija politička, ekonomska, socijalna i kulturna prošlost nije ni izdaleka potpuno prikazana a kamoli ocijenjena, jer su malobrojni postojeći radovi pretežno fragmentarni, rađeni nekopleksno ili su rezultat buržoaskfih idejno-političkih shvatanja i potreba«, pa da je potrebna svestrana sinteza ovog tako važnog perioda u historiji jugoslavenskih naroda, a da je za tu sintezu neophodno da se prethodno monografski obradi niz značajnih pitanja. Od ovih pitanja su istaknuta slijedeća: borba jugoslavenskih naroda za društveno-političko održanje i oslobođenje ispod tuđinske vlasti ili uticaja u fazi imerijalizma na početku XX vijeka; balkanski i prvi svjetski rat i neposredno stvaranje zajedničke države jugoslavenskih naroda; civilizacioni, općekulturni, naučni i umjetnički razvoj jugoslavenskih naroda iu XX vijeku; radnički pokret u jiugo• slavenskim zemljama i historija Saveza komunista; privredni i društveni razvoj, političke stranke i unutrašnji politički život nacionalno i socijalno pitanje i vanjskopolitički odnosi Jugoslavije između dva svjetska rata; narodnooslobodilački rat i socijalistička revolucija u Jugoslaviji; ekonomski i socijalni napredak kao i politička i kulturna afirmacija socijalističke Jugoslavije u sadašnjem svijetu; savremeno stanje i tendencije razvoja naše nauke, umjetnosti, književnosti i kulture uopće.*) Sintetički rezultati rada na ovoj tematici, treba da budu osnova za redigi«ranje četvrtog i daljnjih tomova poznatog djela (udžbenika-priručnika) »Historija naroda Jugoslavije«. Time je već dovoljno naglašena i naučna i društvenopolitička potreba i važnost obrade ove problematike. 3. Bilten Saveznog savjeta . . . . br. 2/1961, str. 27 i slijed. 4) Isto, str. 20. — 363 —