ARHIVSKI VJESNIK 2. (ZAGREB, 1959.)

Strana - 10

osnovana, a pozivali su na solidarnost sa proletarijatom Rusije i Mađarske

11

). Veći broj raznih socijalističkih letaka rasturan je naročito nakon Kongresa ujedinjenja.

12

) Posebno treba istaknuti međunarodni štrajk solidarnosti sa socijalističkim revolucijama, koji je održan u cijeloj Jugoslaviji, pa tako i u Hrvatskoj 21. VII. 1919.

13

) Sve ove akcije, kao i . štrajk željezničara, zadržale su jugoslavensku vladu od učestvovanja u intervenciji protiv Mađarske, što bijaše vidan uspjeh jugoslavenskih socijalista i jasan izražaj njihove međunarodne solidarnosti. Pored toga veći broj Jugoslavena aktivno je učestvovao u socijalističkoj revoluciji u Mađarskoj, a posebno se istakla Jugoslavenska komunistička frakcija u Mađarskoj, kojoj bijaše na čelu Ivan Matuzović kao predsjednik i komandant jugoslavenskih jedinica Crvene garde. U jugoslavenske jedinice Crvene garde stupali su povratnici iz Rusije, većinom učesnici u Oktobarskoj revoluciji (kao na pr. Matuzović), te Jugoslaveni, koji su u toku Mađarske revolucije prelazili u Mađarsku da dadu svoj prilog borbi mađarskog proletarijata za socijalizam.

14

) Učestvovanje jugoslavenskih socijalista u Mađarskoj socijalističkoj revoluciji dalo je ideju vlastima da diskreditiraju KPJ, te su inscenirale t. zv. Diamantsteinovu aferu, optužujući veći broj članova SRP J/k) za suradnju sa »neprijateljem« u cilju podizanja revolucije u Jugoslaviji i radi pokušaja nasilne promjene režima.

15

) No ove iste vlasti nisu prezale da se sporazumijevaju sa »nacionalnim neprijateljem« (kako se često nazivalo mađarsku državu i vlast) kad je trebalo uništiti vlastitog klasnog neprijatelja, pa je tako predstavnik jugoslavenske vlade dogovorio sa policijom u Budimpešti (nakon sloma Mađarske socijalističke revolucije), da hapsi i izručuje komuniste jugoslavenske državi janje.

16

) Dugotrajna istraga u Diamantsteinovoj aferi izazvala je proteste javnosti, brojne napise u štampi, protestne mitinge i skupštine, brojne rezolucije i zahtjeve da se puste zatvoreni komunisti. Zagrebački skojevci izdali su i posebne 11) Vidi dokumenat i letke pod br. 13. Dokumenat je zaprimljen kod PrZV 5. III. 1919. 12) Dokumenti br. 28, 46, 59, 67 i 36. Dio ovih letaka izdala je Jugoslavenska komunistička frakcija u Mađarskoj (vidi br. 59, 86 i 141). 13) Dokumenti br. 90-96, 98, 105, 107 i 118. 14) Dokumenti br. 25, 26, 29, 33, 61, 72, 89, 114, 121, 124, 128, 131, 134 i 141. 15) Ukazom Ministarskog saveta od 25. II. 1919. (br. 2092) protegnuto je važenje Kriminalnog (Kazniteljnog) zakonika za Kraljevinu Srbiju, glave IX. i X. (§§ 83-104) na području cijele Jugoslavije. Ovim Zakonom predviđene su teške kazne za delikte suradnje sa stranim neprijateljskim državama, za uvrede veličanstva i za pokušaje bilo kakove promjene režima. U ovoj aferi odigrao je ulogu provokatora Alfred Diamantstein, član JKF u Mađarskoj, no do kojega nije mnogo držao Matuzović, kako je to izjavio, jedan od zatvorenih komunista, Josip Benotić, koji je i sam učestvovao u radu JKF, Nedostaju još dokumenti o hapšenju i prvim preslušanjima Diamantsteina, što pored ostalog postojećeg dokumentacionog materijala opravdava tvrdnju, da on bijaše provokator unajmljen od zagrebačke policije. 16) Dokument br. 131. — 10 —