Zakar Péter: „Egyedül Kossuth szava parancsolt…” Katolikus papok feljegyzései az 1848/49-es szabadságharc eseményeiről - Dél-Alföldi évszázadok 16. (Szeged, 2001)
LITTERAE MEMORIALES IOANNIS HÁM. ANNO 1850
Statuum Sessione exhibita et perlecta sunt: nemo vocem levare ausus est, et conclusa — nulla interjecta mora, ad Tabulam Procerum eadem transponenda. 4 a Mártii, seu Sabbatho ante 3 ultimos dies Bachiferiales, in privatis negotiis ascendi Posonio Viennam. T Mártii Ex. Dnum 20 Cancellarium Comitem Georgium Aponyi [sic!] invisi. — In discursu de negotiis Comitialibus habito non intermisi commemorare, me non concipere, quomodo in Tabula Statuum puncta tam magnae considerationis absque ulla reflexione, nemine ex Conservativis vei verbulum proloquente, potuerint stabiliri. — Is in bonam spem me erexit, affidando, Rem in Tabula Procerum aliam faciem induituram: — incussus terror in Tabula Statuum Conservativos silere fecit; ast nunc Palatinus, qui Viennae adest, cum sufficienti instructione descendet ad iniqua consilia evertenda, et annullanda. — 9-a martii Posonium reversus, audio, quanta interea facta sint; quam temerariae eruptiones contra Judicem Curiae, et alios, qui in absentia Palatini Praesidium tenere debebant, factae sint, 21 quod in tam urgenti negotio Sessio apud Magnates habita non sit. — ll a Martii accessi Conferentias Magnatum, experturus, in re sit, qualiterve procedat Tabula Procerum ad rejicienda Puncta Statuum; — et cum stupore adverti, omnes in summa esse Confusione, omnesque de eo potius sollicitari, quomodo vitám salvent, quam in Punctorum discussionem, vei rejectionem se immittant. — 13-a Martii habita publica Sessio in Tabula Proecerum: — Ante Sessionem in privatis discursibus referebatur: quid Viennae evenerit? — quod Cancellarius Comes Aponyi [!] se officio abdicaverit; et formális Revolutio eruperit; — (de qua ii, qui per occultam politiam omnia, fere ipsa interna hominum sentimenta, cognoscere solebant, nihil prorsus sciverant, aut per ipsos occultae politiae homines, corruptos utique deluserunt). In sessione, famosa illa Puncta, quae Revolutionem praeparare apta erant, sine ulla contradictione acceptata, et Palatino proponente mox Suae Majestati substernenda, et per Deputationem Viennam perferenda in conclusam, vei potius edictum est. Deputatio ex copiosis utriusque Tabulae membris coadunata, cuius Praesidem ipse Palatinus agebat, sine mora Viennam ascendit. — Palatinus tam potenter causam hanc agebat, ut ni mitis indolis Imperátor Ferdinandus illico subscripserit Votis deputationis, se Offo 22 Palatini illico resignaturum, palám edixerit: — ab Oppositionalistis (omnes autem Deputati tales erant) Princeps levis armatúráé, futurorum haud providus, aurae popularis avidus amatőr, laqueo jam irretitus Opponentium, adhuc magis animatus, et incensus, per id erat, quod si Ferdinandus tergiversatus fuerit, Ipsum in Regem Hungáriáé proclamaturi sint. — Terroribus igitur bonum Imperatorem in errorem induxerunt, asseverando, quod jam Agriae[sic!] 23 secus Revolutio parata sit, in campo Rákos 30 mille milites in armis stent; — ex partibus Bihariensibus Eugenius Böjty 24 [sic!] aeque ducat magnum exercitum; et totum Regnum in motu sit; — cum hi ne unicum quidem militem habuerint, et omnia in Regno fuerint pacatissima. Imaginario tam huic terrori cessit meticulosus et Pacis 20 Excellentissimum Dominum 21 Schefflernél: „facta sint". SCHEFFLER 1928. 35. 22 Officio 23 Hgriae (=Hungariae) helyett. SCHEFFLER 1928. 37. 24 Beöthy
