Ciszterci rendi katolikus gimnázium, Baja, 1883

6 tiam, ardentem studio animum et eoncitandi inodos apte assequendo lini collata, non verő rem subitis forte cogitationibus commissam esse, Praeterea stylus est optiinus et praestantissimus dicendi effeetor et magister.

1) Pericles primum hac et ornatus laude inclaruit, cuius suavitate maximo hilaratae Athenae sunt; qui tantum assecutus est laudis et gloriae, ut non loqui et ornare, sed fulgurare et tonare videatur.

2) Fűit oratio subtilis, acuta, brevis, plena maiestate, quae omnia et singula ad primariutn fineni, augendas nempe patrias res utque attenti in hunc finein reddantur auditores, convertit; ex uberriina ingenii vena ipsa quoque sententiis copiosa, ex concitato animo concitata. Pares aetate, sed minores dicendo Cleon, rabularum páter, Alcibiades, Critias, Theramenes, qui omnes unuin quoddam loquendi genus tennerunt. Grrandes erant verbis, crebris sententiis, compressione rerum breves et ob eani ipsam causam interdum subobscuri.

3) Ketinebant omnes illum etiam Pericli sucum; sed erant paullo uberiore filo.

4) Loquebantur, ut cuique natura pro rei magnitudine datuin est. Jam natura etenim, ut ostendimus, dicendi ratio ad persuadenduin tribus nixa est: ut probemus vera, quae defendimus; ut conciliemus eos nobis, qui audiunt; ut animos eorum ad quemque causa postulabit motum vocemus. Natura condita in animo eloquentia est; aucta libertate ; rerum, de quibus dicebatur, gravitate: praeclari ingenii virtutibus; eo mentis acumine, quo rerum in se relationes, causae et eflectus, paritas et diversitas perspiciantur; concitatis affectibus, flexibili voce et apta vi pronuntiationis. Sed rei gravitas et finis oratione obtinendus in tanta humanarum facultatum varietate, alterius vero niinia ubertatis superfluitate, uniuscuiusque naturae relinqui non debet. Accedit, quod saepius nec ipse loquens ei gravitati et fini et auribus et laudis desiderio satis facere putet, si levius prioribus petat auditorum animos. Sibi relictus facile etiam in eo, quod perversum est, nonnumqnam concionis vei suo iudicio deciperetur; iuvenili ardore, imo libidine quadam raptus iustis terminis egrederetur; et aliqni duin celebri ingenio ultra fines, in quos adeo nec ipsi pervenirent, vagarentur: plurimi mediocres in caeca inscitiae et errorum nocte aditu quoque carerent. Eloquentia, quae naturae donum est, felici sensu et fortuna magis, quam consilio et certitudine vim applicantis tentat auditorum intellecturn. Quod autein fortuito fit, semper paratum esse non potest. Porro si quibus tnodis, quod propositum est, certius consequi licet, applicandi eos studio hominem ferri pro gravitate rei iam liquet. Quum igitur necesse, tum gratissime et avide factum, ut quod a praeclarissimis viris apte optimeque fieri cognoverant, sedulo imitarentur. Observant, qnomodo verum demonstretur; quae sínt aptissima pro rei et i) Cie. De Orat. I. 33. — 2) Quintil. H 16. 19. — 3) Cic. Brut. 7. — Cic. l>e Orat. II. 22.