Bálint Ferenc: A Békés megyei munkás eszperantó mozgalom válogatott dokumentumai 1925–1934. Elektitaj dokumentoj de laborista esperantista movado en departamento Békés 1925–1934 - Forráskiadványok a Békés Megyei Levéltárból 3. (Gyula, 1969)

V. RÉSZLETEK A RENDŐRSÉG BUDAPESTI POLITIKAI NYOMOZÓ FŐCSOPORTJÁNAK AZ ESZPERANTÓ MOZGALOMRÓL TETT JELENTÉSÉBŐL

ENHAVO La dokumenlkolekiajo kun la aliganta notmaterialo skizas la fond gcn kaj funkciadcn de laboristaj Esperanto-grupoj Békés-departemtntaj de 1925 gis 1934, gis la generala maîpermeso. La Hungária Esperantista Société» Laborista — al kiu apartenis ankíü la grupoj departementaj — fcndigis en 1913, celante la popularigon de la internacia lingvo Esperanto inter la laboristaro. La grupoj havis gravan rolon en la laborista movado, car gi dcnis eblecon al la arigo de maldekstremaj laboristoj kaj multfoje estis la kasorganizajoj de la neiegitima komunista partio. Ank^ü en departemcnto Fe'kés estis tiudirektaj la funkciado de lokaj grupoj kaj pro tio klopcdis la instancoj malheîpi ilian kre:'gon kaj organize jan vivon. M aigri ü tio en 1928 funkcias jam 23 laborista Esperanto-grupoj en Hungario, el ili 3 grupoj en nia departemento. Ilian funkciadcn atestas la publikataj aktoj. La grupo en Békéscsaba form g

;

s en januaro de 1926. La instancoj starigis multajn ckstak'cjn kcnmü g a funkciado, sed malgraü tio oni kreis viglajn organize j vivcn kemence de la jaroj 1930-aj kaj en gia vico la gvidantoj de loka laborislmovado trovis gravan organizan- kaj agitadcblecon. La fundamentojn de tiu bona, politika laboro, — kiu manifest g s je unueca kenduto de laboristoj en Eékescsaba, okaze de la seriaj strikoj — demetis maldekstemaj laboristoj socialistaj kaj komunistaj, laborintaj en esperantista rondo. En urbo Gyula, kiu tutkore apogas la Esperanto-movadon, ankaü estas malnovaj tradicioj tiurilataj. Jam en novembro de 1925 eiförmig.s la laborista Esperanto-grupo, kiu spite de multaj malhelpajoj funkeiis tarnen sukeese g s 1934, kiam okazis la landskala maîpermeso de la légitima Esperanto-movado. La esperantistoj en Orosháza kcmencis sian organizadon en februaio de 1925, sed la polico ne rekemendis la emision de la funkeiadpejrreso, ja la gvidantoj kaj membroj estis socialistaj kaj sindikataj kbcrisioj kaj la estro de la departemento opiniis superllua, ke la hungara laboristaro lernula internacian lingvon.